آموزش زیست شناسی - حرکات لوله ی گوارش و ساختار لوله گوارشی انسان در این بخش ارائه شده است. برای کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با حرکات لوله ی گوارش و همچنین مطالعه در زمینه ساختار لوله گوارشی انسان و دیواره لوله گوارش ادامه این مطلب را بخوانید.
پیشنهاد ویژه ایران مدرس: دانلود تست کنکور سراسری زیست شناسی 1 - فصل چهارم: تغذیه و گوارش
حرکات لوله ی گوارش
حرکات لوله ی گوارشی در اثر انقباضات ماهیچه های دیواره ی آن ایجاد می شود و موجب جلو راندن غذا در طول لوله ی گوارش می شوند این حرکات عبارتند از:
1- حرکات دودی: با انقباض ماهیچه های حلقوی و طولی و انتقال حرکت به ماهیچه های جلوتر ایجاد می شود لذا در یک زمان خاص فقط دز یم نقطه انقباض انجام می گیرد. حرکات دودی در مری باعث انتقال لقمه ی غذا به سمت معده و در نهایت باز کردن اسفنگتر کاردیا می شوند. حرکات دودی در معده باعث مخلوط سازی غذا با شیره ی معده و نهایتا باز کردن اسفنگنر پیلور و تخلیه معده می شوند. این حرکات در روده ضعیف هستند و در هر نوبت 10 الی 15 سانتی متر مواد را به جلو می رانند لذا رسیدن غذا به انتهای روده ی باریک چند ساعت طول می کشد. محرک ایجاد حرکات دودی اتساع لوله ی گوارشی به دلیل ورود مواد غذایی است که به نوبه ی خود باعث تحریک اعصاب دیواره ی لوله گوارش و شروع حرکات می شوند. حرکات دودی در مری و معده قوی و در روده ی باریک ضعیف هستند.
برای مشاهده لیست مدرسین تدریس خصوصی زیست شناسی بر روی عبارت تدریس خصوصی زیست کلیک کنید.
2- حرکات موضعی: به صورت انقباض های جدا از هم، محتویات روده را به قطعات جدا از یکدیگر تقسیم می کنند. لذا در یک زمان خاص در چندین نقطه انقباض انجام می گیرد. این حرکات در روده ی باریک باعث خرد تر شدن و مخلوط شدن مواد غذایی با ترشحات روده ی باریک و جلو راندن مواد در روده می شوند. که علت آن تکرار بیش تر این حرکات در ابتدای روده ی باریک نسبت به انتهای آن است. این حرکات که توسط ماهیچه های طولی و حلقوی لوله ی گوارش ایجاد می شوند در روده ها به ویژه روده ی باریک دیده می شوند.
مطالعه مقاله تغذیه در جانورانی که لوله گوارش دارند، تغذیه و گوارش در گنجشک و ملخ هم مفید است.
ساختار لوله گوارشی انسان
دیواره لوله گوارش، تقریبا در تمام طول آن، به ترتیب از خارج به داخل شامل لایه های زیر است:
1- لایه های پیوندی: نوع بافت پیوندی، از نوع بافت پیوندی سست است و سلول های آن از هم فاصله دارند و دارای رشته های محکم و طناب مانندی به نام کلاژن می باشد. لایه ی پیوندی خارجی در حفره شکمی پرده صفاق یا روده بند را تشکیل می دهد که اندام های موجود در حفره شکمی را از خارج به هم وصل وصل می کند.
2- ماهیچه های طولی: ماهیچه های طولی در زیر لایه پیوندی قرار دارند و از نوع ماهیچه صاف و غیرارادی هستند. ماهیچه های صاف طولی در حرکت غذا در لوله گوارشی و مخلوط شدن غذا با آنزیم ها موثرند.
3- ماهیچه های حلقوی: ماهیچه های حلقوی در زیر ماهیچه های طولی قرار دارند. از نوع ماهیچه صاف هستند و غیر ارادی می باشند. نقش آنها مخلوط کردن مواد غذایی را با شیره ها و آنزیم های گوارشی و حرکت غذا در لوله گوارش است.
4- لایه زیر مخاطی: این لایه شامل یک لایه پیوندی با رگ های خونی فروان است که مخاط را از ماهیچه ها جدا می کند و دارای یک شبکه ی عصبی است.
مطالعه کنید: جزوه آموزش زیست شناسی 1 پایه دهم مبحث گوارش غذا
5- لایه مخاطی: لایه مخاطی بافت پوششی است که مواد موکوزی ترشح می کنند .این لایه از بافت پوششی با آستری پیوندی ساخته شده است. نوع بافت پوششی ان به گونه ای است که با کار آن هماهنگی زیادی دارد. این بافت پوششی در سراسر لوله گوارشی مواد موکوزی ترشح می کند و در واقع غشای موکوزی است.
بافت پوششی لایه مخاطی: 1-در دهان و مری: سنگفرشی چند لایه - 2-در روده و معده: استوانه ای یک لایه
در طول لوله گوارش سلول های ترشحی برون ریز و نیز سلول های پوششی جذب کننده مواد قرار دارند. در سطح داخلی لوله گوارش در اکثر نواحی چین های ریزی وجود دارد که سطح تماس مخاط و مواد غذایی را افزایش می دهند. ماهیچه های دیواره لوله گوارش در ناحیه دهان و ابتدای حلق و اسفنکتر خارجی راست روده از نوع مخطط و ارادی هستند و بقیه بخش های لوله گوارشی از نوع صاف بوده و به صورت غیرارادی به انقباض در می آیند. انقباض ماهیچه های لوله گوارش موجب خرد و نرم شدن مواد و حرکت آنها به سوی جلو می شود.
پیشنهاد می کنیم مطالعه نمائید: جزوه آموزش زیست شناسی 1 پایه دهم - حرکات لوله گوارش
منبع: ایران مدرس (استفاده از مطالب با ذکر منبع و لینک به ایران مدرس مجاز است)
