احساساتي انتخاب نكنيم! - آسيب شناسي انتخاب رشته های دانشگاهي با نيازهاي بازار كار و آینده شغلی در این بخش ارائه شده است.
اين روزها بازار تعيين رشته براي آزمون كنكور داغ است، جلسات شور و مشورت در مدارس، دانشگاه ها و جمع خانواده ها نيز برپا شده، به نحوي كه در هر خانواده اي كه جواني پشت كنكوري وجود دارد و اينك به دنبال تعيين رشته مي گردد، اغلب دوستان و اقوام مي خواهند به نوعي او را در انتخاب رشته مناسب ياري كنند و از تجربيات خود و ديگران در اختيارش قرار مي دهند، از طرفي داوطلبين نيز با استرس و دقت خاصي به دنبال گزينه مناسب و رشته مورد علاقه خود هستند.
اما در كنار اين مسايل سوال اساسي كه مطرح است اين است كه آيا داوطلبين ورود به مراكز آموزش عالي رشته هاي مورد علاقه منتخب خود را براساس نياز بازار كار انتخاب مي كنند و به راستي آيا داوطلبين ورود به دانشگاه از آينده شغلي رشته اي كه انتخاب كرده اند، باخبرند و مي دانند كارآمدي اين رشته در سطح جامعه چگونه است؟
امروز با اين واقعيت روبرو هستيم كه بسياري از رشته هاي تحصيلي دانشگاه منطبق با نياز بازار كار نيست و چه بسا سالهاست كه آن رشته در جامعه اشباع شده و فارغ التحصيلان آن رشته ها نيز يا در بيكاري بسر مي برند و يا اينكه در مشاغلي خارج از رشته تحصيلي شان مشغول به كار شده اند.
در اين ميان لازم است تا مسئولان مربوطه و دستگاه هاي دولتي به اطلاع رساني در اين باره بپردازند و از پذيرش دانشجو در رشته هايي كه جامعه نيازي به آنها ندارد خودداري نمايند، از طرفي هم داوطلبين ورود به مراكز آموزش عالي بايد در انتخاب رشته سواي علايق شخصي، معيار نيازهاي بازار كار را هم مدنظر قرار دهند.
پیشنهاد ویژه ایران مدرس: اشتباهات در زمان انتخاب رشته
شما چه رشته اي را انتخاب مي كنيد؟
معمولا در انتخاب رشته بايد مشورت هاي لازم با افراد كاردان صورت گيرد، چرا كه با يك انتخاب، آينده تحصيلي خود را رقم مي زنيد، آينده اي كه در سايه رشته متناسب با خواست جامعه و علاقه افراد به تحصيل مشخص مي شود.
اين روزها گروهي از داوطلبين هنوز به گزينه مناسب در انتخاب رشته دست پيدا نكرده اند و نمي دانند چه رشته اي را انتخاب كنند، اما سواي موارد مذكور بايدگفت كه درباره بسياري از رشته هاي تحصيلي اطلاعاتي موثق از آينده شغلي در دست نيست و بعضا داوطلبين نمي دانند با انتخاب فلان رشته چه آينده اي در انتظار آنهاست.
«كريم مهرنيا» كه يكي از داوطلبين ورود به مراكز آموزش عالي است، در گفتگو با سرويس گزارش روز كيهان مي گويد: «يكي از مشكلاتي كه براي انتخاب رشته پيش روي ما قرار دارد كمبود مراكز مشاوره اي است، يعني الان ما به يك مشاور خوب نياز داريم تا درباره تمامي جزييات رشته انتخابي توضيح دهد، اين در حالي است كه مراكز مشاوره اي در آموزشگاه هاي خصوصي وجود دارد و هزينه آن بسيار گران و سرسام آور است.»
وي مي گويد: «بسياري از خانواده ها به دليل اينكه توانايي مالي براي گرفتن مشاور در انتخاب رشته را ندارند از طريق اقوام و بستگان به تحقيق درباره رشته انتخابي خود مي پردازند كه قطعا چنين تحقيقاتي نمي تواند كاملا مستند و واقعي باشد چرا كه يك مشاور خود راهكارها را در تمامي زمينه ها بهتر مي داند.»
«محسن قدوسي» كه مي خواهد رشته حقوق و علوم قضايي را انتخاب كند، درباره دلايل اين انتخاب مي گويد: «در وهله اول بسيار علاقمند به رشته حقوق و سپس علوم قضايي هستم، در ثاني متاسفانه هنوز مشخص نيست كه چه تضميني براي آينده شغلي ما پس از فارغ التحصيلي وجود دارد، يعني ما كه اين رشته را با شور و شوق فراوان انتخاب كرده ايم هنوز نمي دانيم كه در آينده آيا شغل مناسبي مرتبط با اين رشته در جامعه وجود خواهد داشت؟»
«زهره آقايي» يكي از پشت كنكوري ها كه در مرحله انتخاب رشته است، مي گويد: «متاسفانه بايد اذعان داشت كه هنوز يك مركز اطلاع رساني در كشورمان وجود ندارد تا به داوطلبين و دانشگاه ها اعلام كند كه چه رشته هايي تا 4 سال آينده ظرفيت آنها در جامعه تكميل خواهد شد و به چه رشته هايي نيازمنديم.»
وي مي گويد: «با توجه به اينكه رشته روابط عمومي را انتخاب كرده ام اما نمي دانم در چهار سال آينده و پس از فارغ التحصيلي مي توانم وارد بازار كار شوم يا خير.»
پیشنهاد می شود مقاله کنکور پایان زندگی نیست! را هم بخوانید.
نبود بانك اطلاعات
يكي از مسايلي كه داوطلبين ورود به دانشگاه ها را با مشكلي جدي و اساسي روبرو كرده نبود بانك اطلاعات مشاغل در ايران است، به نحوي كه يك داوطلب ورود به دانشگاه نمي داند چه رشته اي در حال حاضر و ظرف 4 سال آينده نياز جامعه است و در مقابل كدام رشته ها نيز اشباع شده و در صورت انتخاب آن رشته فرد دانشجو پس از دوران فارغ التحصيلي بيكار خواهد شد.
بسياري از داوطلبين ورود به مراكز آموزش عالي و دانشجوياني كه هم اكنون به تحصيل اشتغال دارند درگفتگو با سرويس گزارش روز كيهان از نبود چنين اطلاعاتي گله و شكايت دارند و معتقدند بايد رشته هاي تحصيلي منطبق با نياز جامعه باشد و به اصطلاح آينده شغلي داشته باشد.
دكتر «حميد ورجاني پور» كارشناس امور اجتماعي و استاد دانشگاه مي گويد: «در بحث ورود به دانشگاه با مشكلات عديده اي روبرو هستيم كه سواي رقابت هاي موجود در امتحان كنكور بايد اين را هم اضافه كرد كه هنوز يك داوطلب دانشگاهي نمي داند كشور ما به چه رشته هاي تحصيلي نيازمند است و چه رشته هايي نيز هيچگونه فرصت شغلي را ايجاد نخواهد كرد.»
اين استاد دانشگاه برخي از رشته هاي دانشگاهي را در حال انقراض اعلام مي كند و مي گويد: «برخي از رشته ها در دانشگاه ها به دليل فراواني فارغ التحصيلان در حال انقراض هستند و داوطلبان كمتري جذب آن درس مي شوند اما نكته حائز اهميت اين است كه بايد سيستمي را تعريف كنيم تا دانشجويان با آگاهي كامل به انتخاب رشته بپردازند و از آينده شغلي خود با خبر شوند.»
مطالعه این مقاله هم پیشنهاد می گردد: 22 کلید طلایی در انتخاب رشته
رشته هاي لوكس
برخي از رشته هاي تحصيلي متأسفانه در بازار كار كشورمان تعريف نشده اند و اصولاً مشخص نيست اين فرد دانشجو فردا در كدام اداره و ارگان مورد پذيرش قرار خواهد گرفت و جامعه ما چه نيازي به اين رشته تحصيلي دارد.
«دكتر محمد حسين ملكيان» كارشناس زبان و ادبيات فارسي و استاد دانشگاه مي گويد: «برخي از رشته هاي تحصيلي دانشگاهي در كشورمان رشته هاي لوكس محسوب مي شوند كه هنوز براي آنها بازار كاري تعريف نشده، كه ادامه چنين روندي قطعاً در بالا بردن نرخ بيكاري در ميان فارغ التحصيلان بسيار مؤثر خواهد بود.»
وي مي گويد: «بايد در آينده برنامه هايي را طراحي و تدوين نماييم تا داوطلبين ورود به مراكز آموزش عالي همراه با انتخاب رشته همزمان آينده شغلي خود را ببينند، يعني در كنار دفترچه هاي كنكور و در هنگام انتخاب رشته فرم هايي تهيه و در اختيار داوطلب نهاده شود تا براساس آن فرم، داوطلب آينده شغل و حرفه خود را بسنجد و ببيند كه اين رشته در 4 سال آينده و هنگام فارغ التحصيلي در جامعه چه شأن و مرتبه اي دارد.»
اين استاد دانشگاه در پاسخ به اين سؤال كه چه رشته اي در كشورمان هنوز به مرحله اشباع نرسيده مي گويد: «به نظر من رشته هاي علوم پزشكي و پرستاري هنوز به مرحله اشباع نرسيده، ضمناً دانشگاه علمي و كاربردي هم اعلام كرده كه آينده شغلي و حرفه اي دانشجويان فارغ التحصيل را تضمين خواهد كرد.»
پیشنهاد می کنیم مقاله انتخاب رشته آزمون سراسری (2) را هم مطالعه نمائید.
مشكلات اشتغال فارغ التحصيلان
يكي از مشكلات اشتغال در بين فارغ التحصيلان اين است كه تعداد معدودي شغل با شرح وظايف در كشور تعريف شده است و براساس قانون بايد حداقل 3 هزار شغل را با شرح وظايف آن در كشور تعريف كنيم.
به عنوان مثال در حال حاضر شرح وظايف پزشكي و پرستاري تدوين شده است اما براي بسياري ديگر از مشاغل گروه پزشكي چنين تعريفي وجود ندارد.
بر همين اساس مي بينيم كه حضور فارغ التحصيلان در مراكز آموزش فني و حرفه اي بالا رفته است، تا جايي كه حسين باباييان مدير كل فني و حرفه اي خراسان شمالي مي گويد:«حضور فارغ التحصيلان دانشگاهي جهت استفاده از كارگاه هاي آموزشي مراكز آموزش فني و حرفه اي نسبت به پارسال 40 درصد افزايش داشته كه اين امر ناشي از تأثيرگذاري آموزش هاي مهارتي در بازار كار است.»
اين مقام مسئول با نادرست خواندن اين برداشت كه آموزش هاي فني و حرفه اي در دوره هاي كوتاه مدت به اشتغال زايي ختم مي شود، بر استمرار آموزش ها طي دوره هاي مختلف مهارتي تأكيد مي كند و مي گويد: «براساس آمار به دست آمده 36 درصد از آموزش هاي فني و حرفه اي كه عمدتاً در سطح مهارت هاي تكميلي انجام شده به اشتغال زايي رسيده است.»
اما سواي موارد مذكور متأسفانه بايد گفت كه امروز مراكز دانشگاهي ما هيچگونه رابطه ا ي با مراكز فني حرفه اي ندارند و بعضاً فعاليت هاي عملي و آزمايشگاهي به غير از رشته هايي مثل پزشكي در ساير رشته ها بسيار كمرنگ است.
بحران هويت در جوانان پشت كنكوري
دكتر پرويز آزاد فلاح، روانشناس و استاد دانشگاه و عضو هيئت علمي دانشگاه تربيت مدرس رقابت در كنكور را نابرابر مي داند و مي گويد: «در شهرهاي بزرگ به دليل وجود امكانات آموزشي ويژه شانس قبولي بيشتر است، البته حتي رقابت ميان داوطلبان تهراني هم نابرابر است، زيرا امكانات مادي آنها يكسان نيست و شايستگي هاي فردي داوطلبان در قبولي كنكور به درستي سنجيده نمي شود. چون بخشي از عدم شانس جوانان براي ورود به دانشگاه به صلاحيت هايي برمي گردد كه در اختيار آنها نيست، كه امكانات مادي از جمله آنهاست.»
اين عضو هيئت علمي دانشگاه تربيت مدرس با تاكيد براي كاهش تب كنكور در جامعه به مهر مي گويد: «يك سري دانشجوياني كه وارد دانشگاه ها مي شوند در رشته هايي كه منطبق با شايستگي ها و توانايي هايشان است پذيرفته نشده و دچار بحران هويت مي شوند و پس از گذشت مدتي از تحصيل هرگز احساس نشاط و شادابي كه هنگام پذيرفته شدن داشته اند را ندارند بنابراين بايد تلاش شود تا مسير و رشته اي كه انتخاب مي كنند و قبول مي شوند مناسب با توانايي هايشان باشد.»
دكتر آزاد فلاح به روند رو به رشد پذيرش دختران در دانشگاه اشاره مي كند و آن را نشان دهنده چند واقعيت مي داند و مي گويد: «حقيقت اين است كه جامعه روز به روز شرايط مساعدتري را براي ادامه تحصيل دختران ايجاد مي كند، اما يك واقعيت نيز اين است كه امروز پسران به دليل اينكه مشاهده مي كنند
فارغ التحصيلان دانشگاه ها فرصت هاي مناسب كاريابي ندارند، از همين رو با دغدغه معاش به دنبال راههايي غير از دانشگاه هستند، از طرفي نيز دختران تحصيل را با اهداف ديگري دنبال مي كنند.»
متأسفانه در جامعه امروز ما و در بين اقشار مختلف مردم قبولي در كنكور به يك ارزش براي خانواده ها مبدل شده، اين در حالي است كه قبولي در كنكور آنهم در رشته اي كه آينده شغلي مناسبي ندارد و مورد علاقه و پسند داوطلبان نيست هيچگاه نمي تواند تضمين كننده خوشبختي هاي آينده باشد و بايد اين مهم براي خانواده ها تبيين شود.
این مقاله را هم بخوانید: انتخاب رشته آزمون سراسری (1)
كارورزي فارغ التحصيلان در شركت هاي تعاوني
حميد قاسمي، مديركل دفتر تشكيل و توسعه تعاوني هاي وزارت تعاون از اجراي طرح كارورزي براي فارغ التحصيلان دانشگاه ها در شركت هاي تعاوني خبر مي دهد و مي گويد: «وزارت تعاون اعتبار ويژه اين طرح را تأمين كرده است كه در قالب اين طرح امسال براي 6 هزار نفر از فارغ التحصيلان دانشگاه ها در رشته هاي مختلف در قالب طرح كارورزي در شركت هاي تعاوني توليد شغل ايجاد مي شود و حقوق اين افراد براساس مصوبه شوراي عالي اقتصاد پرداخت مي شود.»
مدير كل دفتر تشكيل و توسعه تعاوني هاي وزارت تعاون مي گويد: «50 درصد اين حقوق براي كارورزان از سوي وزارت تعاون و 50 درصد ديگر هم از سوي كارفرماها تأمين و پرداخت مي شود.»
وي هدف از اجراي اين طرح را ايجاد اشتغال براي فارغ التحصيلان دانشگاه ها و يادگيري مهارت هاي فني براي جوانان جوياي كار عنوان مي كند.
منبع : كيهان (به نقل از وب سایت بازار کار)
کلمات کلیدی: انتخاب رشته ، دانشگاهی ، بازار کار ، اشتغال ، استخدام ، نیاز بازار ، بیکاری ، انتخاب رشته صحیح ، انتخاب رشته درست ، ایجاد اشتغال ، تدریس خصوصی کنکور
