از وقتي درآموزش و پرورش بعنوان دبير درس فلسفه و منطق مشغول به كارشده ام هر وقت پاي صحبت دبيران اين درس نشسته ام ازگله و شكايت آنها مبني بر اينكه دانش آموزان نسبت به اين درس علاقه نشان نمي دهند رنج برده ام و هميشه اين سوال مرا به خود مشغول كرده است كه چرا دانش آموزان نسبت به اين درس خاص اينگونه رفتارمي كنند؟ و با توجه به آمارهاي موجود درصد قبولي و ميانگين نمرات اين درس نيز پايين است؟ در ذهن خودم تحليل ها و دلايل خاصي هم براي اين رفتار دانش آموزان پيدا مي كردم. مانند اينكه:
پیشنهاد ویژه ایران مدرس: مشاهده مدرسین تدریس خصوصی فلسفه
ـ اين درس براي دانش آموزان خشك و بي جاذبه است.
ـ كلمات آن سخت و غير قابل فهم و درك است.
ـ اين درس در سالهاي قبل از پايه سوم پيش نيازي ندارد.
ـ اين دو كتاب عاري از عكس و تصاوير جذاب براي جلب توجه دانش آموزان است.
ـ تدريس اين دو كتاب در بيشتر مواقع توسط دبيران غيرمتخصص انجام گرفته است كه آنها هم در تدريس اين دو كتاب دچار مشكل بوده اند و يا حتي خودشان نيز به تدريس اين درس علاقه اي ندارند و به خاطر پركردن ساعات موظف خود مجبور شده اند كه در اين كلاسها تدريس كنند.
ـ دانش آموزان با الفاظ و مفاهيم فلسفه و منطق آشنا و مأنوس نيستند و كلماتي كه در آن استفاده مي شود كاملاً تخصصي و دور از ذهن دانش آموزان مي باشد.
ـ دانش آموزان از مفاهيم اين دروس در ذهن خود غولي ساخته اند كه هيچگاه دست يافتني نيست و نمي توانند اين درسها را ياد بگيرند.
ـ عدم علاقمندي دانش آموزان به اين درس حتي چه قبل از آنكه آن را بخوانند و چه بعد از مطالعه آن وجود دارد.
ـ رواج فرهنگ بدون فايده بودن و بدرد نخوري اين علوم در جامعه و كاربردي نبودن اين دروس در تحصيل و زندگي فردي و شخصي تحت تأثير فرهنگ غلط و متداول در ميان عوام و حتي بعضي از افراد تحصيل كرده.
ـ مظلوم بودن فلسفه و منطق در جامعه ي كنوني ما، زيرا نظام آموزش و پرورش و رسانه هاي جمعي كشور روي معرفي اين علوم آن چنان كار نكرده و بسترسازي لازم را انجام نداده است و اطلاع رساني صحيح در اين رابطه وجود ندارد. البته هركدام از اين دلايل بحران را مي توان به دقت آسيب شناسي و تحقيق جامع و علمي نمود. براي اينكه بتوانيم در كلاس بهتر عمل كنيم و در دانش آموزان علاقه و انگيزه ايجاد كنيم اين راه حلها را متناسب با شرايط و امكانات موجود در مدرسه و شناخت استعدادها و توانائيها و علايق و سليقه ي دانش آموزان بكارگيريم. البته بايد بدانيم كه هميشه فقط يك روش تدريس خاص و محدود براي همه نوع كلاس ها و درهمه ي شرايط نتيجه بخش نخواهد بود بلكه معلم هنرمند و توانا و فعال كسي است كه براي هر زمان و شرايطي يك راه حل منطقي و مناسب بكار ببندد.
ـ =====================+++++++++++++++++++++
مطالعه این مقاله هم می تواند مفید باشد: معرفی رشته تحصیلی فلسفه
پيشنهاداول:قبل ازشروع درس حتماًحضوروغياب دانش آموزان راانجام دهيدوبه چهره ي آنهانگاه كنيدتاآنهابدانندوحس كنندكه وجودوحضورآنهابراي شمامهم وارزشمنداست ومخصوصاًسراغ دانش آموزان غايب رابگيريدوچنانچه درجلسه ي قبل دانش آموزي غايب بودبه سوي اوبرويدوبااواحوالپرسي كنيدوعلت عدم حضورش راجوياشويدوبه اوبگوييدازاينكه اورادركلاس حاضرمي بينيدخيلي خوشحال هستيدواگرچندجلسه غايب است علت آنراازهمكلاسهايش بپرسيدوبه آنهابگوييدكه شماسراغ اورامي گيريدوبه اوسلام برسانيدازاين طريق دانش آموزان احساس ارزشمندي مي كنندونسبت به خوداعتمادبه نفس پيدامي كنندوباعلاقمندي به شمابه درس نيزعلاقه نشان مي دهند﴿اين رابه دانش آموزالقاكنيم كه مي توانيم ظرفيت يادگيري خودراتاهرزمان كه قادربه نفس كشيدن هستيم بهبودبخشيم﴾ (1)
پيشنهاددوم:قبل ازتدريس هربخش ازكتاب فلسفه ومنطق به دانش آموزان گفته شوددرس جديدرادرمنزل روزنامه وارمطالعه نمايند.اگرملاحظه كرديدكه دانش آموزان ممكن است اين كارراانجام ندهندقبل ازشروع تدريس خوددركلاس 5دقيقه زمان رابراي مطالعه درس جديددراختياردانش آموزان قراردهيد.
پيشنهادسوم:قبل ازشروع تدريس اين دروس تصوردانش آموزان رااز فلسفه ومنطق جوياشويد.كه مي تواندبصورت مطرح ساختن يكسري سؤالات ويانظرسنجي ازآنان ماننداين سؤالات :
1. به نظرشمافلسفه ومنطق علم هستنديانه؟درصورت مثبت يامنفي بودن دليل شما چيست؟
2. آيافلسفه ومنطق بدردمي خورد.؟توضيح دهيد.
3. آيابه آنهاعلاقه داريد؟دليل خودرابنويسيد؟
4. تابحال كتاب فلسفي ويامنطقي مطالعه كرده ايد؟نام آن كتاب رابنويسيد.
5. آيادوست داريددردانشگاه رشته ي فلسفه راادامه دهيد؟چرا؟
6. دوست داريددبيراين دروس چگونه آنهارابراي شماتدريس كند؟راه وروش آنرابنويسيدودليل شمابراي انتخاب اين روشهاچيست؟
7. آيادوست داريددرتدريس فقط دبيردخالت داشته باشديااينكه شماهم درامرتدريس مشاركت فعال داشته باشيد؟
8. فكرمي كنيدباتوجه به هدف وفايده فلسفه ومنطق اين علوم درزندگي شما چه تأثيري ميتوانندداشته باشند؟البته يادآورمي شوم كه اين سؤالات فقط پيشنهادي است ممكن است دبيران محترم وهمكاران ارجمند سؤالات ديگري به ذهنشان برسدوازآن سؤالهابراي جلب توجه دانش آموزان كاربردي ترباشد.(2)
پیشنهاد می کنیم مقاله رشته تحصیلی فلسفه هنر را هم بخوانید.
پيشنهادچهارم:درموقع حضوردركلاس درس يك ياچندكتاب فلسفي ومنطق كه باعث شودبامنابع ومآخذاين علوم آشناشوندباخودبه كلاس بيآوريم.وآنهاراطوري روي ميزبچينيم كه آنهاراببينند وبعددر اختياردانش آموزان بگذاريم تابانام نويسندگان ويامترجمان،فهرستهاومتن كتاب آشناشوندوسعي كنيم كتابهايي رابيآوريم كه متن آنهاساده باشدتاآنهاراجلب كندوانگيزه اي شودبراي تحقيق ومطالعه ي بيشتراين دروس .
پيشنهادپنجم:قبل ازتدريس حتماًارزشيابي آغازين رابصورت سؤالات كتبي ياشفاهي انجام دهيم وبااطلاع ازيادگيري وفهم درس قبلي كارتدريس درس جديدراآغازكنيم وچنانچه بعضي ازدانش آموزان دچارمشكل هستند مباحث رابراي آنها بصورت خلاصه ومفيد توضيح وشرح دهيم البته اينكار مي تواند توسـط دانش آموزان ديـگرنيزانجام شـود .يعني خـود دانش آمـوزان اشكـالات
يكديگررارفع نمايندكه اينكارمي تواندباسؤالاتي كه شماازآنهامي كنيدتحقق يابدبه اين وسيله هم دانش آموزان درامرتدريس مشاركت دارندوهم رفع اشكال صورت مي گيردومعلم فقط دركلاس وظيفه نظارت كننده وتسهيل گرراخواهدداشت وچنانچه دانش آموزي مشكل داشت نسبت به هدايت اواقدام كند.
پيشنهادششم :دربعضي جلسات تدريس خودبراي رواج فرهنگ تفكروانديشه ومهارت بكارگيري اين دوخصوصيت درميان دانش آموزان پيامهايي ازقرآن،نهج البلاغه، صحيفه ي سجاديه،سخنان كوتاه بزرگان،شعراو.... رابرروي تخته سياه بنويسيدويابه دانش آموزان پيشنهاددهيدكه بعنوان يك تحقيق اينكارراانجام دهندوقبل ازحضورشمادركلاس آنراروي تخته بنويسندوهركس كه اين خلاقيت راازخودش نشان دادبه عنوان نمره ي مستمركلاسي امتيازي داده شودوياپيامهابصورت پوستروياچارت دركلاس نصب شودوهرچندمدتي آنهارابامتنهاي جديدتعويض كنند.
پيشنهادهفتم:به حالات جسماني وعاطفي ورواني دانش آموزان قبل ازتدريس توجه كنيد.اگردانش آموزي آمادگي گوش دادن به درس رانداردوياباحالت خاص خودباعث عدم توجه سايردانش آموزان به درس مي شودمثلاًبيمارجسمي است ويامشكل خاص روحي ورواني براي اوايجادشده اورابه مسئولين مدرسه معرفي نماييد.مثلاًمشاور...............
پيشنهادهشتم:اززبان وكلمات ساده وبكارگيري جملات كامل براي تدريس استفاده كنيد.جملات رابابكاربردن فعلهاي كامل ومناسب ادا كنيد.بعضي ازدبيران عادت دارندفعل جمله راحذف مي كنند براي همين دانش آموزان دچاراشتباه مي شوندكه بالاخره درپايان جمله هدف گوينده چه بوده است وچه منظوري دارد
مطالعه مقاله چگونگی کسب درآمد بالا از کار و شغل تدریس خصوصی هم پیشنهاد می شود.
پيشنهادنهم:ازجلسه ي اول به دانش آموزان اين راآموزش بدهيدكه فقط براي نمره گرفتن درس نخوانندوبه آنها اين اطمينان رابدهيداين دروس زيادهم كه فكرمي كنندسخت وغيرقابل يادگيري نيست وباتوجه به تلاش خودشان وهمكاري شما مي تواننداين دروس بانمره ي خوب به همراه فهم آن بگذرانندوحتي ازمطالعه آن لذت ببرند.
پيشنهاددهم:درروش تدريس ازوسايل كمك آموزشي كه باعث جلب توجه دانش آموزان ويادگيري بهتردانش آموزان مي شودبهره ببريد.بهترين وسايل كمك آموزشي وسايلي هستندكه ساده باشندوقابل استفاده دانش آموزان مانند:كارتهاي درسي،چارت، لوح و............ اين وسايل رابه دست دانش آموزان بدهيدوازآنهابخواهيدكه ازاين وسايل استفاده كنند.
وياكارتهايي راكه ازقبل برروي آنهامتن درس رابصورت جداگانه نوشته ايدبااستفاده ازگروه بندي كلاس بين آنهاتقسيم كنيدوازدانش آموزان بخواهيدمطلبي راكه دركتاب در5دقيقه مطالعه كرده اند بانظم دادن به اين كارتهابه شمانشان دهند.ازآنهابخواهيدكه به كمك يكديگراينكارراانجام دهندوبرعملكردآنها نظارت كامل داشته باشيد
پيشنهاديازدهم:براي بيان اهداف آموزشي درس به عوض استفاده ازجمله ي ﴿دانش آموزان خواهندتوانست﴾ بهتراست ازعبارت﴿ماخواهيم توانست﴾استفاده شود.
٭عبارت يا جمله ي﴿امروزمي خواهيم....... ﴾راجايگزين كلام﴿دوست دارم كه شما.......﴾استفاده كنيد .
٭اثربكاربردن عبارتي مانند﴿چه تعدادي ازما........﴾رادرمقابل عبارت ديگري مانند﴿چندنفرازشما.....﴾ موردتوجه قراردهيد.
پيشنهاددوازدهم:در انتقال افكاروعقايد ازبكاربردن ضمير﴿شما﴾خودداري كنيد.براين اساس جمله ي﴿براي شمادشواراست كه راهتان رادربين درختان پيداكنيد﴾مناسب نيست.بهتراست بجاي آن گفته شود﴿پيدا كردن راه درختان براي مردم دشواراست﴾ (3)
پيشنهادسيزدهم:تدريس رابامطرح كردن يك سؤال دررابطه بامطلب درس جديدآغازكنيدوچنددقيقه به دانش آموزان اجازه بدهيدبه آن سؤال خوب فكركنندوبانگاهتان آنهارابيشتربرروي مطلب متمركزكنيد.كه اين عمل شما باعث ارتقاي تفكروتعمق دردانش آموزان خواهدشد.(4)
پيشنهادچهاردهم:درموقع پاسخگويي دانش آموزان به سؤال ياسؤالات شما،نگذاريدكه فقط دانش آموزان توانا اظهارنظركنندسعي كنيداول ازدانش آموزاني كه ساكت وآرام هستندودرپرسش وپاسخ كلاس شركت فعال ندارنددعوت به اظهارنظروتشويق به صحبت كردن كنيدوبه آنهااطمينان بدهيدآنچه راكه به ذهنشان مي رسدبيان كنندوازاينكه نادرست باشدنترسندوبه سايردانش آموزان يادآورشويدكه كسي نبايدبخاطرپاسخي كه مي دهندبه تمسخرگرفته شودواوراناراحت وآزرده كنند.(5)
پيشنهادپانزدهم:ازابزارتشويق دانش آموزان بيشترين بهره راببريد.
٭تشويق ازطريق كلامي مانند:استفاده ازكلماتي مانند:افرين،احسنت،خيلي متشكرم،خيلي خوب بودو....
* دانش آموزان براي اوصلوات بفرستند،دست بزنند. نمره وياامتيازمثبت براي آنها ثبت كنيد.
* اهداءكارت آفرين تقديرنامه وتشكرازدانش آموزفعال درمراسم خاص مدرسه ودرحضورسايردانش آموزان وخريدهدايايي كه مناسب شأن ومنزلت وفعاليت آنها باشددردانش آموزان ايجادانگيزه وعلاقه به درس مي كند.(6)
پيشنهادشانزدهم:مي توانيددركلاس ازنوارهاي موسيقي آرام ومناسب براي ايجادجوصميمي بهره ببريد.(7)
پيشنهادهفدهم:براي مثال آوردن ازدانش آموزان استفاده كنيدتاآنهانيزمثالهاونمونه هايي ديگري ازمطلب درس دركلاس ارائه نمايندوازدانش آموزان بخواهيدتوضيح دهندعلت بيان كردن آن مثالها چيست؟وازسايرهمكلاسيهايشان بخواهيدنظرشان رادرموردآن بيان كنند.
پيشنهادهيجدهم:ازتمرينهاي خارج ازكتاب بعنوان تكليف درمنزل استفاده كنيدودرجلسه ي بعدنسبت به رؤيت دفترتكليف آنها مخصوصاًدرس منطق اقدام جدي رامبذول داريدواشكالات راتوسط دانش آموزان رفع نمائيد يعني پاي تابلوآنهاراحل كنندتامطلب درسي تكرارشودويادگيري بيشتروبهترانجام گيرد.
پيشنهادنوزدهم:ارزشيابي هاي مستمربطورجدي وهميشگي دركلاس انجام شودچه شفاهي وچه كتبي واوراق امتحاني تصحيح وبه دانش آموزان پس داده شود.ضمناًاشكالات آنهارادراوراق امتحاني يادآورشويدتاآنهامتوجه شوندكه به چه علت نمره ي كامل راكسب نكرده اند.وچنانچه دانش آموزي نمره ي ضعيفي گرفته اورابه صورت شخصي وفردي راهنمايي وهدايت كنيدويااورابه گروههاي درسي معرفي نمائيدتابه كمك همكلاسيهاي خودنسبت به رفع مشكلات درسي اقدام نمايدوبراين امرنظارت داشته باشيدوبعدازبالا رفتن سطح درسي اينگونه دانش آموزان آنها راتشويق كنيد.
پيشنهادبيستم:هرازگاهي آنهارابه كتابخانه مدرسه وياشهرببريدتاروش تحقيق ومطالعه راتجربه كنندودراين رابطه به آنهاآموزش دهيد.
پيشنهادبيست ويكم:همايش وگردهمايي دررابطه بااين دروس درسطح كلاس ومدرسه ومنطقه راه اندازي كنيدوازدانش آموزان بخواهيدكه باتهيه ي مقاله وياكارتحقيقي تجربيات درسي وعملي خودرادررابطه بااين دروس براي سايردانش آموزان تعيين كنندوياازنمايشگاهي كه وسايل كمك آموزشي توسط دبيران ودانش آموزان سايرمدارس ومناطق تهيه شده ديدن كنندودانش آموزان خودراترغيب به ساخت وسايل كمك آموزشي متناسب بااين درس تهيه نمائيدودركلاس درس شماويادرنمايشگاه به نمايش بگذاريدوهمچنين ازدانش آموزان بخواهيدروزنامه ديواري دررابطه بامطالب درسي تهيه كنندوآنهاراتشويق به اينكاركنيد.
پيشنهادبيست ودوم: درتدوين سؤالات ارزشيابي كتبي ازانواع سؤالات استفاده كنيدمانند:سؤالات چهارگزينه اي،جاي خالي وكامل كردني،جواب كوتاه،درست وغلط،سؤالات تشريحي وقبل ازآن هم نمونه هايي ازآنهارادركلاس تمرين كنيد.
پيشنهادبيست وسوم:دربعضي مواقع تدريس خودرادرفضاي خارج ازكلاس انجام دهيد.در نمازخانه ، كتابخانه، حياط مدرسه،باغچه مدرسه.
پيشنهادبيست وچهارم:درموقع تدريس مسائل فلسفي ومنطقي رابه نمونه هايي اززندگي ومسائل اخلاقي واعتقادي وفرهنگي ارتباط دهيدتا بااستفاده ازآن مهارتهاي زندگي رادردانش آموزان تقويت وياايجادكنيم وتجربيات شخصي وفردي خودوديگران رابراي آنها تبيين كنيدالبته نه بصورت پندواندرز...... (8)
پيشنهادبيست وپنجم:ازدانش آموزان بخواهيديادداشت برداري راسرلوحه ي كارخودقراردهندوسعي كنيدكلمات ومفاهيم ناآشنارااول براي آنهاازنظرلغوي روشن كنيدبعددرموردمسائل واصول آن به بحث وتوضيح بپردازيد.
پيشنهادبيست وششم:هميشه دركلاس باظاهري آراسته ولباس هاي مناسب مدرسه حضورداشته باشيدبدانيدكه نحوه ي لباس پوشيدن شماروي مديريت كلاس درس اثرمثبت يامنفي مي گذارد.(9)
پيشنهادبيست وهفتم:ازنماينده كلاس بخواهيدقبل ازورودشمابه كلاس دانش آموزان دركلاس حاضرباشندواين رابعنوان يك قانون ازاولين جلسه براي آنهاتعيين كنيد.
پيشنهادبيست وهشتم:اسامي دانش آموزان رابخاطر بسپاريد.فهرست اسامي راچندبارمروركنيد.اسامي رادرذهنتان باچهره ها تطابق بدهيد.(10)
پيشنهادبيست ونهم:ازدانش آموزان بخواهيدنظافت كلاس راكاملاًرعايت كنندوگلدان گل وتصاويرزيبا ومناسب دركلاس نصب كنند.
پيشنهادسي ام:درپايان هرماه يك نظرسنجي ازعملكردوتدريس خودازدانش آموزان داشته باشيدونسبت به رفع نقاط ضعف وتقويت نقاط قوت خودتلاش پي گيرداشته باشيم.
پيشنهاد سي ويكم:يكي ديگر ازروش تدريس هاي فعال استفاده ازروش نمايش مي باشد.اين روش مخصوصاًدربخش تدريس درس شهيدراه حكمت مي تواندثمربخش باشديعني دانش آموزان متن رابصورت نمايش نامه به اجرادرمي آورندالبته موقعي نتيجه مطلوب حاصل مي شودكه شما شيوه انجام اين كاررابه آنهاآموزش داده باشيد.
رایگان دانلود کنید:
سوالات امتحان نهایی خرداد95 با پاسخ - فلسفه و منطق رشته انسانی و معارف اسلامی
دانلود سوالات امتحان نهایی فلسفه و منطق همراه با پاسخ تشریحی دی 94
دانلود سوالات امتحان نهایی درس فلسفه و منطق شهریور 94 همراه با پاسخنامه
پاورقي
(1) الگوي تدريس2000 پروس جويس وهمكاران ترجمه: محمدرضا بهرنگي صفحه474
(2) رشدتكنولوژي آموزشي-آذرماه1381 صفحه 19
(3) مجله رشدمعلم آذر1381صفحه47
(4) مباني نظري تكنولوژي آموزشي دكترهاشم فردانش صفحه 178
(5) رشدتكنولوژي آموزشي آذرماه1382صفحه 6و7
(6) روانشناسي پرورشي دكترعلي اكبرسيف انتشارات آگاه صفحه426
(7) ﴿برگرفته شده ازروش تدريس برترجشنواره فلسفه درسال81كه موفق به كسب رتبه اول كشوري شد﴾
(8) ماهنامه رشدمعلم بهمن 1381صفحه 51
(9) رشدتكنولوژي آموزشي ارديبهشت 1382صفحه 41
(10) رشدتكنولوژي آموزشي ارديبهشت1382صفحه 42
فهرست منابع ومأخذمورداستفاده درمقاله
1.راهنماي اجراي فعاليت پرورشي- آيين مطالعه وپژوهش ويژه دوره متوسطه انتشارات اداره كل امورفرهنگي وهنري-سال تحصيلي 78-77
2..ماهنامه رشدمعلم بهمن 1384
3.فصلنامه رشدآموزش علوم اجتماعي – پاييز1384
4.روانشناسي پرورشي- دكترعلي اكبرسيف – انتشارات آگاه چاپ یازدهم تابستان 1373
5.الگوي تدريس2000بروس جويس وهمكاران ترجمه محمدبهرنگي انتشارات نشر کمال تربیت چاپ سوم تابستان 1382
6.ياددهي هوشمنددكترجانيس لروكس ودكترادنامك ميلان – ترجمه دكترعلي رؤوف وحميدرضا فاطمي پور- انتشارات مؤسسه فرهنگي منادي تربيت
7.مباني تكنولوژي آموزشي- دكترهاشم فردانش انتشارات سمت چاپ اول بهار 1382
8.ماهنامه رشدتكنولوژي آموزشي- آذرماه1381
9.ماهنامه رشدتكنولوژي آموزشي – آذرماه1382
10.ماهنامه رشدتكنولوژي آموزشي – ارديبهشت 1382
11.ماهنامه رشدمعلم- بهمن1381
12.مهارتهاي روش تدريس – حسن شعباني – انتشارات سمت
13.راهنماي عملي تدريس-تأليف لوئيزكوهن ولارنس مانيون ترجمه:فاطمه شاكري چاپ 1372انتشارات جهاددانشگاهي
14.راهنماي معلمان پژوهنده – دكتراقبال قاسمي پويا- نشراشاره
15.روشهاي نوين تدريس- محرم آقازاده و دكترمحمداحديان انتشارات آييژچاپ دوم1380
جميله داريس - منطقه بندر امام خميني
کلمات کلیدی: درس فلسفه و منطق، تدریس درس فلسفه و منطق، نحوه تدریس درس فلسفه و منطق، راهکارهای تدریس درس فلسفه و منطق، چگونگی تدریس درس فلسفه و منطق، تدریس فلسفه، تدریس موفق
