در این مقاله به صورت خلاصه در رابطه با استعاره ی مکنیه ،شخصیت بخشی، علاقه های مجاز، محلیه، جزئیه، سببیه، لازمیه، علاقه های آلیه (ابزاری) و .... توضیح داده شده است.
برای مشاهده لیست مدرسین و اساتیدی که در زمینه آموزش خصوصی ادبیات فارسی و زبان فارسی و ... فعالیت دارند بر روی عبارت تدریس خصوصی ادبیات فارسی کلیک کنید.
نسبتی غیر واقعی به چیزی می دهیم ( در استعاره ی مکنیه ،مشبه به حذف حذف می شود). اگر در استعاره ی مکنیه "مشبه به" محذوف انسان باشد، تشخیص (شخصیت بخشی) نامیده می شود.
علاقه های مجاز
1- محلیه: محلی ذکر می گردد و درون آن اراده می شود.
بر سر آنم که گر ز دست برآید / دست به کاری زنم که غصه سرآید.
سر مجاز از فکر با علاقه ی محلیه است.
در معنی شعر،مجاز را از جمله خارج می کنیم و معنی مجاز را به جای آن می گذاریم،در فکر آنم
2- جزئیه: جزئی از چیزی ذکر می شود و کل ان اراده می گردد.
اگر رفت و آثار خیرش نماند / نشاید پس مرگش الحمد خواند.
الحمد مجاز از فاتحه است با علاقه ی جزئیه، زیرا الحمد جزئی از کل سوره ی فاتحه است.
مطالعه مقاله زنان ادبیات ایران را تسخیر می‌کنند؟ هم مفید است.
3- کلیه: کل چیزی ذکر می گردد و جزئی از آن اراده می شود:
دست در حلقه ی آن زلف دو تا نتوان کرد / تکیه بر عهده تو و بادصبا نتوان کرد
دست در معنی مجازی انگشت به کار رفته است، زیرا ادامه ی جمله قرینه ای است بر این که منظور شاعر، انگشت است.
4- سببیه: چیزی ذکر می شود و سبب آن ارداه می شود.
5- لازمیه: چیزی به دلیل همراهی به جای آن چیز بکار می رود.(لازمیه = همراهی)
6- علاقه های آلیه (ابزاری): ابزاری ذکر می گردد و عمل آن اراده می شود.
که لیلی گر چه در چشم تو حوری است/به هر جزئی ز حسن او قصوری است.
چشم،مجاز، یعنی نگاه و نظر با علاقه ی آلیه - اگر عضوی ذکر شود و کل وجود اراده گردد ،جزئیه است،ولی اگر عضوی ذکر گردد و عمل ان عضو اراده شود،علاقه ی آلیه خواهد بود.
مطالعه کنید: مجموعه جامع ادبیات کنکور: ساختمان اسم
مجاز و علاقه ی ابیات زیر را بنویسید.
سرم خوش است و به بانگ بند می گویم / که من نسیم حیات از پیاله جویم.
سر،مجازی است از وجود با علاقه ی جزئیه / پیاله،مجاز از می است با علاقه ی محلیه.
فصل گل می گذرد هم نفسان بهر خدا / بنشینید به باغی و مرا یاد کنید
گل مجاز از بهار است با علاقه ی جزئیه. رایگان دانلود کنید: دانلود جزوه کنکوری جالب، جذاب و کامل درس ادبیات مبحث آرایه های ادبی همراه با تست کنکور
منبع: ایران مدرس
