در این مقاله در رابطه با نکات درسی و کنکوری زیست شناسی - کلیه ها و ترکیبات شیمیایی ادرار و تنظیم آب، ساختار درونی کلیه، بخش مرکزی کلیه، گردش خون در کلیه ها، مواد تشکیل دهنده ی ادرار، تنظیم آب و .... توضیحاتی ارائه می گردد.
برای مشاهده لیست مدرسین فعال در زمینه تدریس خصوصی زیست متوسطه، کنکور و دانشگاهی بر روی عبارت تدریس خصوصی زیست شناسی کلیک کنید.
کلیه ها
به تعداد دو عدد در طرفین ستون مهره ها و پشت شکم قرار گرفته اند. به علت موقعیت قرار گرفتن و شکل کبد ،کلیه ی راست کمی پایینتر از کلیه ی چپ قرار گرفته است. بخشی از هر کلیه توسط دنده ها محافظت می شود و این حفاظت در کلیه ی چپ بیشتر است.
کپسولی از جنس بافت پیوندی رشته ای هر کلیه را می پوشاند و از نفوذ میکروب ها جلوگیری می کند ، چربی در اطراف کلیه نقش حفاظتی دارد و در حفظ موقعیت کلیه ها نقش دارد. تحلیل رفتن شدید چربی اطراف باعث تغییر در موقعیت کلیه و افتادگی نسبی آن از موقعیت خود می شود. به علت تغییر موقعیت کلیه احتمال تاخوردگی میزنای نیز وحود دارد و به علت عدم تخلیه ی مناسب ادرار موجب نارسایی کلیه و از بین رفتن هم ایستایی می شود.
مطالعه مقاله چگونه برای امتحان و کنکور زیست بخوانیم هم مفید است.
ساختار درونی کلیه: در برش طولی کلیه سه بخش تشخیص داده می شود. بخش قشری،بخش مرکزی و لگنچه
بخش مرکزی کلیه: شامل تعدادی هرم است و قاعده ی هر هرم به سمت بخش قشری و راس آن به سمت لگنچه است. هر هرم و ناحیه ی قشری مربوط به آن یک لپ کلیه نامیده می شود و در فاصله ی بین هرم ها ،ستون های کلیه قرار دارند. لگنچه ساختاری شبیه قیف دارد ،ادرار تولید شده از طریق لگنچه وارد میزنای می شود.
گردش خون در کلیه ها : به هر ناف کلیه انشعاباتی از سرخرگ آئورت به نام سرخرگ کلیه ،وارد کلیه میشود.انشعابات این سرخرگ به نام سرخرگ بین هرمی وارد بخش قشری می شود. از انشعابات آن، سرخرگ آوران وارد کپسول بومن می شود و کلافک یا نخستین شبکه ی مویرگی را تشکیل می دهد.
کلافک به سیاهرگ ختم نمی شود بلکه سرخرگ وابران خون را از کلافک خارج می سازد و سرخرگ وابران در اطراف لوله های پیچ خورده و قوس هنله شبکه مویرگی دور لوله ای یا دومین شبکه ی مویرگی را می سازد که از آن سیاهرگ نفرون تشکیل می شود و در نهایت سیاهرگ کلیه خون را از کلیه خارج و به بزرگ سیاهرگ زیرین متصل می شود.
ترکیبات شیمیایی ادرار و تنظیم آب
مواد تشکیل دهنده ی ادرار : الف) مواد معدنی: 95 درصد ادرار را آب تشکیل می دهد.تشکیل ادرار در تنظیم مقدار آب بدن نقش دارد – یون ها نیز در ترکیب ادرار وجود دارند. دفع آنها برای حفظ تعادل یون ها لازم است – یون های هیدروژن و بیکربنات انجام می گیرد.
ب) مواد آلی: اوره، کراتینین و اوریک اسید مواد دفعی نیتروژن دار هستند که با تشکیل ادرار دفع می شوند. اوره فرآوانترین ماده ی آلی ادرار است.
از تجزیه ی آمینواسیدها و نوکلئیک اسیدها ،آمونیاک حاصل می شود. در کبد از ترکیب آمونیاک با کربن دی اکسید اوره تشکیل می شوذ. میزان سمی بودن اوره از آمونیاک بسیار کم تر است.
پیشنهاد می شود مقاله بهترین استاد زیست کنکور را هم بخوانید.
تنظیم آب: مکانیسم تنظیم آب به کمک عوامل عصبی – هورمونی با افزایش غلظت مواد حل شده ی خوناب که با کاهش مقدار آب خوناب همراه است. فشار اسمزی افزایش پیدا می کند . افزایش فشار اسمزی موجب تحریک گیرنده های اسمزی در زیرنهنج می شود.
تحریک گیرنده های اسمزی از یک سو ،مرکز تشنگی در زیر نهنج را فعال می کند که با نوشیدن آب کمبود آب خوناب جبران می شود و از سوی دیگر، هورمون ضد ادراری از غده ی زیر مغزی پسین به خون ترشح می شود این هورمون با اثر بر روی کلیه ها باز جذب آب را افزایش داده و دفع آب توسط ادرار کاهش می یابد.
اگر در شرایطی هورمون ضد ادراری ترشح نشود فرد به دیابت بی مزه مبتلا می شود و چون مقدار زیادی از آب بدن از طریق ادرار دفع می شود. افراد مبتلا احساس تشنگی می کنند و برای جبران کمبود آب خوناب مجبورا مایعات زیادی بنوشند.
علائم دیابت شیرین شبیه دیابت بی مزه است با این تفاوت که در ادرار افراد مبتلا به دیابت بی مزه قند وجود ندارد. در دو نوع بیماری به علت بر هم خوردن توازن آب و یون ها، فرد احتیاج به مراقبت ویژه دارد. کاهش مقدار آب خون و کاهش حجم خون موجب کاهش جریان خون یا کاهش فشار خون در سرخرگ آوران می شود.
در این مقاله نکات درسی و کنکوری زیست شناسی - کلیه ها و ترکیبات شیمیایی ادرار و تنظیم آب ارائه شد.
مطالعه این مقاله را هم پیشنهاد می کنیم: دانلود رایگان تست های کنکور زیست شناسی سال دوم دبیرستان
منبع: ایران مدرس
