در این مقاله در رابطه با خون و حمل گازها در خون از کتاب زیست دهم توضیحاتی داده می شود و مطالب مرتبط با نقش پروتئین های خوناب، گویچه های قرمز، هموگلوبین و .... ارائه می گردد. خون نوعی بافت پیوندی است که به طور منظم و یک طرفه در رگ های خونی جریان دارد. خون با استفاده از دستگاه گریزانه دو بخش خون از هم جدا می شود.
پیشنهاد می شود مقاله شبیه‌سازی موش از یک قطره خون! را هم بخوانید.
خون در یک فرد سالم و بالغ : خوناب- 55 درصد حجم خون - یاخته های خونی -45 درصد حجم خون
خون: ارتباط شیمیایی بین یاخته های بدن را امکان پذیر می سازد. به تنظیم دمای بدن و یکسان کردن دما کمک می کند. نقش در ایمنی و دفاع بدن در برابر عوامل خارجی دارد. در جلوگیری از هدر رفتن خون نقش دارد. بیش از 90 درصد خوناب ،آب است.
نقش پروتئین های خوناب: آلبومین در حفظ فشار اسمزی خون و انتقال بعضی از داروها مثل پنی سیلین نقش دارد. فیبرینوژن در انعقاد خون نقش دارد. انواع گلوبولین ها و هموگلوبین ها با جذب و انتقال یون ها در تنظیم PH خون موثرند. هموگلوبین در پیوند با یون هیدروژن مانع اسیدی شدن خون می شود. یون های سدیم و پتاسیم در فعالیت یاخته های بدن به ویژه یاخته های عصبی نقش دارند. کربن دی اکسید، اوره، اوریک اسید،لاکتیک اسید و کراتینین از مواد دفعی هستند.
برای مشاهده لیست مدرسین زیست شناسی کلیک کنید: تدریس خصوصی زیست شناسی
گویچه های قرمز: در انسان بیش از 99 درصد یاخته های خونی را تشکیل می دهند. متوسط عمر آنها 120 روز است.تقریبا یک درصد آنها روزانه از بین می روند و باید جایگزین شوند. تخریب آنها درکبد و طحال انجام می گیرد. آهن آزاد شده در کبد ذخیره یا در مغز استخوان در ساخت گویچه های قرمز استفاده می شود. یاخته هایی بدون هسته هستند. در مغز استخوان تولید می شوند، در هنگام تشکیل، هسته خود را از دست می دهند و میان یاخته ای آنها از هموگلوبین پر می شود تا بتوانند به اکسیژن بیشتری پیوند پیدا کند. یاخته هایی کروی هستند و از دو طرف حالت فرو رفته دارند تا عبور آنها از مویرگ ها به آسانی صورت گیرد.
دانلود کتاب زیست شناسی و آزمایشگاه 1 - زیست شناسی پایه دهم
حمل گازها در خون: حمل گازها به صورت محلول در خوناب: 1-اکسیژن 3 درصد - 2-کربن دی اکسید 7 درصد
هموگلوبین: 1- پروتئینی شامل چار رشته ی پلی پپتید است. 2-هر رشته ی آن به یک گروه غیر پروتئینی به نام هم متصل است. 3- هر گروه هم یک اتم آهن دارد که می تواند به طور برگشت پذیر به یک مولکول اکسیژن متصل شود. 4- هر مولکول آن چهار گروه هم و چهار اتم آهن دارد. 5- هر مولکول آن توانایی حمل چهار مولکول اکسیژن دارد.
مطالعه این مقاله هم مفید است: تکنیک های حل تست های زیست شناسی در کنکور
حمل گازها در پیوند با هموگلوبین: 1- اکسیژن 97 درصد - 2- کربن دی اکسید 23 درصد - 3- غلظت اکسیژن و کربن دی اکسید عامل پیوستن یا جدا شدن آن ها از هموگلوبین است. 4- در شش ها اکسیژن به هموگلوبین متصل و در مجاورات بافت ها اکسیژن از هموگلوبین جدا می شود. 5- در مجاورت بافت ها،کربن دی اکسید به هموگلوبین متصل و در شش ها از آن جدا می شود.
70 درصد کربن دی اکسید به صورت یون بیکربنات در خون حمل می شود. آنزیم کربنیک انیدراز گویچه های قرمز موجب ترکیب کربن دی اکسید با آب می شود و کربنیک اسید را پدید می آورد. کربنیک اسید به سرعت به یون بیکربنات و هیدروژن تجزیه می شود. یون هیدروژن در اتصال با هموگلوبین مانع اسیدی شدن خون می شود. یون بیکربنات نیز از گویچه ی قرمز خارج و به خوناب وارد می شود. در شش ها کربن دی اکسید از یون بیکربنات آزاد شده با هوای بازدم دفع می شود.
گویچه های قرمز در دفع 93 درصد کربن دی اکسید خون نقش دارند. کربن مونواکسید در اتصال با هموگلوبین مانع پیوستن اکسیژن به هموگلوبین می شود و چون به آسانی از هموگلوبین جدا نمی شود. ظرفیت حمل اکسیژن در خون کاهش می یابد. ادامه تنفس با کربن مونواکسید موجب مسمومیت شدید و مرگ می شود.
پیشنهاد می شود مقاله رگ های خونی و مویرگ ها از کتاب زیست دهم را هم مطالعه نمائید.
نکته : دیواره ی حبابک از دو نوع یاخته ساخته شده است. 1-سنگفرشی یک لایه و فراوان هستند. 2-به تعداد خیلی کم،عامل سطح فعال ترشح می کنند.
منبع: ایران مدرس
