در این بخش آموزش درس زیست شناسی - سامانه ی بافتی در گیاهان و سامانه ی دفعی در بی مهرگان، سامانه ی بافت پوششی، عملکرد روپوست، سامانه ی بافت زمینه ای، سامانه ی بافت آوندی، آوندهای چوبی، آوندهای آبکش، نفریدی، پروتونفریدی، متانفریدی، غدد پیش رانی، غدد شاخکی و ... ارائه شده است.
برای مشاهده لیست مدرسین فعال در زمینه تدریس خصوصی زیست متوسطه، کنکور و دانشگاهی بر روی عبارت تدریس خصوصی زیست شناسی کلیک کنید.
سامانه ی بافتی در گیاهان
پیکر گیاهان آوندی از سه سامانه ی بافتی به نام های پوششی ،زمینه ای و آوندی تشکیل شده است.
سامانه ی بافت پوششی: سراسر اندام گیاه را می پوشاند و موجب محافظت گیاه در برابر عوامل بیماری زا و تخریب گر می شود. در برگ ها،ساقه و ریشه های جوان روپوست نامیده می شود و معمولا از یک لایه یاخته تشکیل شده است و در اندام های مسن گیاه پیرا پوست نامیده می شود.
عملکرد روپوست: یاخته های روپوست در بخش هوایی گیاه ،ماده ای به نام کوتین می سازد و به سطحی از روپوست که مجاور هواست ترشح می کنند . کوتین ترکیب لیپیدی دارد و کوتین تشکیل لایه ی ضخیم پوستک را می دهد که روی روپوست را می پوشاند. پوستک از ورود نیش حشرات و عوامل بیماری زا به گیاه جلوگیری می کند و در برابر عوامل محیطی مانند سرما گیاه را محافظت می کند.
سامانه ی بافت زمینه ای: این سامانه فضای بین روپوست و بافت آوندی را پر می کند شامل سه نوع بافت نرم آکنه (پارانشیمی)،چسب آکنه (کلانشیمی) و سخت آکنه (اسکرانشیمی) است.
سامانه ی بافت آوندی: ترابری مواد را بر عهده دارند:
1-آوند چوبی- هدایت شیره خام --> آب و املاح جذب شده در ریشه
2-آوند آبکش –هدایت شیره پرورده --> مواد ساخته شده در برگ بر اثر فتوسنتز
پیشنهاد می شود مقاله گیاهان مفید برای کاهش وزن را هم بخوانید.
در سامانه ی بافت آوندی اصلی ترین یاخته های آن، یاخته هایی هستند که آوندها را می سازند. در بافت های آوندی علاوه بر آوندها ،یاخته های نرم آکنه و فیبر نیز وجود دارند.
آوندهای چوبی: یاخته های مرده ای هستند که فقط دیواره ی پسین چوبی شده آنها باقی مانده است. بعضی آوندهای چوبی یاخته های دوکی شکل دراز با دو انتهای مخروطی به نام نایدیسی ساخته شده اند در دیواره نایدیس ها، الان وجود دارد.
آوندهای آبکش: یاخته های تشکیل دهنده ی آنها دیواره ی نخستین سلولزی دارند. دیواره ی عرضی بین یاخته ها صفحه ی آبکشی داردو از منافذ صفحه ی آبکشی عبور آزادانه ی مواد از یک یاخته به یاخته ای دیگر ممکن می شود.
سامانه ی دفعی در بی مهرگان
بیشتر بی مهرگان ساختار دفعی مشخصی مانند نفریدی،غدد پیش رانی ،غدد شاخکی و لوله های مالپیگی دارند.
نفریدی: لوله ای است که توسط منفذ دفعی به بیرون باز می شود و شامل پروتونفریدی و متانفریدی است.
مطالعه این مقاله هم مفید است: جزوه و نکات کنکوری زیست شناسی - بخش های عملکردی دستگاه تنفس
پروتونفریدی: پلاناریا از کرم های پهن ،پروتونفریدی دارد و کار اصلی آن دفع آب اضافی بدن است. بیشتر مواد دفعی نیتروژن دار را از طریق سطح بدن دفع می نماید. شبکه ای از کانال هاست که از طریق منافذ دفعی به خارج بدن راه می یابند.
یاخته های شعله ای در بین یاخته های بدن در طول کانال ها قرار دارند. بعد از ورود مایعات به یاخته های شعله ای ،مژک های این یاخته ها سبب هدایت مایعات به کانال ها می شوند . ضربان های مژک های یاخته مایعات را به کانال های دفعی هدایت و از منافذ دفعی خارج می کند.
متانفریدی: نسبت به پروتونفریدی پیشرفته تر است. بیشتر کرم های حلقوی و نرم تنان متانفریدی دارند و لوله ای است که در جلو قیف مژکدار و در نزدیک انتها دارای مثانه است که به منفذ ادراری در سطح بدن راه دارد.
دهانه ی قیف به طور مستقیم با مایعات بدن ارتباط دارد و مانند گردیزه در اطراف لوله ی متانفریدی شبکه ی مویرگی وجود دارد. هر حلقه ی کرم خاکی یک جفت متانفریدی دارد و سامانه ی دفعی پرتونونفریدی و متانفریدی یاخته های مژک دار دارند.
غدد پیش رانی: سامانه ی دفعی در عنکبوت ها کیسه های کروی هستند که در محل اتصال پا به بدن قرار دارند و غدد پیش رانی نامیده می شوند.
غدد شاخکی: برخی از سخت پوستان مثل میگوها و خرچنگ ،سامانه ای دفعی به نام غدد شاخکی دارند که در نزدیک شاخک قرار گرفته است. مایعات دفعی ، از حفره ی عمومی به این غده تراوش و از منفذ دفعی نزدیک شاخک دفع می شوند.
مطالعه نمائید: دانلود چند سری نمونه سوال امتحانی زیست پیش دانشگاهی 1 و 2 همراه با پاسخ تشریحی
در اغلب سخت پوستان مواد دفعی نیتروژن دار با انتشار ساده از آبشش ها دفع می شوند. در سخت پوستان مواد دفعی نیتروژن دار از طریق آبشش و یا غدد شاخکی دفع می شوند.
منبع: ایران مدرس
