معرفی رشته داروسازی در این بخش ارائه شده است و در رابطه با درس های این رشته، دانشگاه‌های پذیرنده رشته داروسازی و ... هم توضیحاتی ارائه شده است.
پیشنهاد ویژه ایران مدرس: بیشترین داروهای مصرفی دانشجویان ایرانی
بسیاری از مردم و از جمله تعداد قابل توجهی از داوطلبان آزمون سراسری شناخت صحیحی از رشته داروسازی ندارند. آنها نمی‌دانند که شغل فارغ‌التحصیل داروسازی، دارو فروشی نیست و حتی هدف این رشته نیز فقط تربیت داروساز نمی‌باشد. چرا که داروسازی تنها یکی از تخصص‌های فارغ‌التحصیل این رشته است.
باید دانست که در علم پزشکی برای مداوای یک بیمار، روش‌های متعددی از جمله دارو درمانی، جراحی و روان درمانی وجود دارد که در این میان دارو درمانی به عنوان متداول‌ترین شیوه در تمام دنیا شایع است و رشته داروسازی، رشته‌ای است که در همین زمینه با بیماران و مردم مرتبط می‌گردد. همچنین یک داروساز در صورت ناموفق بودن رژیم دارو درمانی باید علل عدم موفقیت را بررسی کند. از همین رو می‌توان گفت رشته داروسازی بخشی از علوم پزشکی است که در رابطه با تولید و ساخت دارو، بررسی وضعیت دارو در بدن انسان و موجودات زنده و میزان تأثیر دارو در سلامت جامعه و کم کردن بحران‌های بیماری‌زا نقش ایفا می‌کند. به عبارت دیگر رشته داروسازی به شناخت ماده مؤثر، فرموله کردن این ماده (تبدیل ماده مؤثر به فرمی که قابل مصرف برای بیمار باشد مثل قرص، کپسول، شربت یا استفاده از روش‌های تزریقی) و بررسی اثرات دارو بر بدن بیمار می‌پردازد.
شاید جالب باشد که بدانید حدود ۳۰ تا ۵۰ درصد علت ناموفق شیوه مداوای یک بیمار، به دارو مربوط می‌شود؛ یعنی کیفیت دارو، انتخاب نوع‌دارو و نحوه استفاده از دارو (این که بیمار دارو را با چه مواد غذایی یا داروهای دیگر استفاده کرده است) می‌تواند اثر دارو را تضعیف کند. و این وظیفه یک داروساز است که علت را تشخیص دهد و در این زمینه پزشک معالج را راهنمایی کند.
داروسازی تلفیقی از علوم پایه و بالینی است و به همین دلیل توانمندی در دروس فیزیک، شیمی و زیست‌شناسی برای این رشته ضروری است. همچنین دانشجوی این رشته برای ارائه خدمات به بیماران باید بتواند با افراد به درستی ارتباط برقرار کرده و خوب صحبت کند و در ضمن فردی سخت‌کوش و جدی باشد چون دروس این رشته بسیار فراگیر و متنوع بوده و هم جنبه حفظی و هم جنبه تحلیلی دارد و در نتیجه به همت و تلاش قابل توجه نیازمند است.
حدود ۹۰ درصد فارغ‌التحصیلان این رشته جذب بازار کار می‌شوند که از این میان بیش از ۸۰ درصد جذب داروخانه‌ها و مابقی در صنایع داروسازی (صنعت ساخت و کنترل دارو) و کارخانه‌های آرایشی ـ بهداشتی مشغول به کار می‌شوند یا در کارهای اجرایی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی فعالیت می‌کنند. از سوی دیگر در حال حاضر حدود ۹۷ درصد داروهای مورد نیاز کشور (از نظر عددی) در کارخانه‌های متعدد داروسازی داخل کشور ساخته می‌شود و بدون شک این کارخانه‌ها به کارشناسان داروسازی نیاز دارند. این در حالی است که اکثر کارخانه‌های داروسازی کشور دارای واحدی به نام واحد تحقیقات هستند و امکان فعالیت‌های تحقیقاتی برای فارغ‌التحصیلان علاقه‌مند مهیا است.
درس‌های رشته داروسازی در طول تحصیل:
دروس پایه:
بیولوژی نظری، فیزیک نظری، ریاضیات پایه و مقدمات آمار، شیمی عمومی، بیوشیمی، فیزیولوژی، شیمی آلی، تشریح، اصول خدمات بهداشتی،آمار حیاتی، شیمی تجزیه، میکروب‌شناسی نظری و عملی، انگل‌شناسی و قارچ‌شناسی، ایمونولوژی، کمک‌های اولیه، کامپیوتر.
دروس تخصصی:
گیاه‌شناسی دارویی، اشکال دارویی، تغذیه و رژیم درمانی، مواد خوراکی نظری، مدیریت در داروسازی، درمان‌شناسی، اطلاعات دارویی، شیمی دارویی، فارماکولوژی، مفردات پزشکی، فرآورده‌های دارویی بیولوژیکی، فیزیکال فارماسی، روش‌های دستگاهی، سم‌شناسی، بیوفارماسی، داروسازی صنعتی، کنترل میکروبی دارویی، کارآموزی صنعت، زبان تخصصی، مقدمات داروسازی، گیاه‌شناسی داروسازی، کارآموزی داروخانه. (بیشتر درس‌های این رشته همراه با آزمایشگاه ارائه می‌شود).
دانشگاه‌های پذیرنده رشته داروسازی:
دانشگاه‌های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی ـ درمانی اصفهان، اهواز، تبریز، تهران، شهید بهشتی ـ تهران، شیراز، کرمان، کرمانشاه، مازندران ـ ساری، مشهد.
مقاطع تحصیلی: دکترای حرفه‌ای
دوره‌ها: روزانه
مطالعه این مقاله هم می تواند مفید باشد: آغاز تولید داروی پیشرفته ضد سرطان و ماده اولیه پنی‌سیلین
نام و تعریف رشته:
رشته دکترای عمومی داروسازی Doctor of Pharmacy Pharm. D شاخه‌ای از علوم پزشکی است که به منظور رفع نیازهای خدمات داروئی جامعه در سازمان‌های مرتبط با دارو تاسیس شده است.
تاریخچه رشته و پیشرفت های جدید:
با توجه به نیاز بشر به درمان بیماری‌ها و همچنین پیشرفت علم شیمی و بیولوژی و همچنین ارتباط تنگاتنگ علوم مختلف و همچنین گشوده شدن عرصه برای ارائه روش‌های جدید درمانی با استفاده از داروهای جدیدتر و موثرتر رشته داروسازی از ابتدای قرن بیستم به عنوان یک رشته مستقل مطرح گردید که این امر در ایران با استقلال این رشته از رشته پزشکی و تاسیس دانشکده داروسازی در سال ۱۳۱۳ در دانشگاه تهران محقق گردید. به مرور زمان و با توجه به نیاز کشور به استفاده از خدمات داروسازان و همچنین احساس ضرورت بر تدوین برنامه‌های تحصیلی این رشته، دانشکده‌های داروسازی دیگری در تبریز، اصفهان، مشهد، اهواز و سپس شهید بهشتی، کرمان، شیراز، ساری و کرمانشاه تاسیس گردید. همچنین برنامه رشته داروسازی به صورت مدون در سال ۱۳۶۱ توسط شورای انقلاب فرهنگی ارائه که این برنامه با کمی تغییر در سال ۱۳۶۷ بازنگری گردیده است. امروزه علاوه بر تاسیس دانشکده‌های داروسازی هر دانشکده به لحاظ رشد و تحولات عظیم علمی اقدام به تاسیس مراکز تحقیقاتی و همچنین با توجه به نیاز جامعه به خدمات تخصصی‌تر اقدام به تاسیس و را ه اندازی رشته‌های تخصصی نموده است.
فلسفه تدوین برنامه (ارزش‌ها و باورها):
حفظ سلامت انسان و محیط زندگی وی از حقوق اصلی او محسوب می‌شود و در رشته داروسازی نیز با توجه به کاربردهای تعیین کننده آن در تامین سلامت جامعه در راستای تحقق عدالت اجتماعی، بر مد نظر گرفتن این حق اساسی تاکید می‌شود. دانشمندان مسلمان و ایرانی در شناخت محیط زندگی و داروها پیشقدم بوده‌اند و در این برنامه بر روح حاکم بر فرهنگ غنی ملی در زمینه‌های اقلیم شناسی و جنبه‌های اخلاقی بخصوص اخلاق پزشکی تاکید دارد. همچنین از نیازهای اساسی انسان‌ها تمایل به رشد و تعالی است و انسان‌ها فطرتاً طالب شناخت بهتر خلقت هستند. لذا در این برنامه بر افزودن اطلاعات، ایجاد نگرش‌های لازم و تقویت جنبه پژوهشگری و دستیابی به نهان‌های خلقت توجه می‌شود و سعی می‌گردد با بکارگیری شیوه‌های جدید و قدیم تعلیم و تربیت در جهت افزایش قدرت تفکر، استقلال، تصمیم گیری و افزایش توان حرفه‌ای فراگیرندگان با توجه به نیازهای جامعه و اولویت‌های ملی با بهره‌گیری از فراگیری مداوم گام برداشته شود.
رسالت (Mission):
ماموریت اصلی تربیت دانش آموختگانی است که می‌توانند در نظام‌های بهداشتی و تامین سلامت و آموزشی، پژوهشی، برنامه ریزی و خدماتی مربوط به داروها انجام وظیفه کنند با تربیت این نیروها تامین سلامتی پیشرفت خواهد داشت. همچنین با استفاده از متدها و تکنیک‌های جدید ساخت دارو و ارائه مشاوره به تشخیص درمان و پیشگیری از بیماری‌ها کمک می‌شود. بطور کلی این رشته بر خلاقیت، نوآوری، کارگروهی و اخلاق حرفه‌ای نیز تاکید دارد.
چشم انداز (Vision):
در یک دنیای در حال تغییر و تحول و پیشرفت، دانش آموخته داروسازی نقش موثر و کارآمدی در ارتقای سطح علمی در مقطع آموزش و پژوهش و پاسخ گویی به نیازهای در حال تحول خدمات بهداشتی جامعه را با همکاری سایر متخصصین گروه پزشکی خواهند داشت. امید می‌رود با اجرای موفق این برنامه آموزشی سطح علمی در این رشته ارتقا یافته و در حد استانداردهای بین المللی باشد و کشور و جامعه را با پیشرفت‌های علمی دنیا هماهنگ نماید. مطابق استانداردهای بین المللی، دکتر داروساز باید جایگاه‌های واقعی خود را در حلقه درمان جامعه کسب نماید. لذا امید می‌رود که این رشته بتواند لااقل در ده سال آینده جایگاه واقعی خود را از لحاظ رفع نیازهای حرف وابسته در سطح ملی و حتی بین المللی کسب نماید.
اهداف کلی (Aims):
از دانش آموختگان این رشته انتظار می‌رود اطلاعات عمومی کافی در جنبه‌های مختلف علوم دارویی داشته و نیازهای جامعه را در این ارتباط حل نماید. اهداف کلی این رشته عبارتند از :
الف. برآوردن نیازهای عمومی آموزشی و پژوهشی برای فهم بهتر علم داروسازی و عوامل مرتبط با این علم.
ب. آشنایی با پژوهش‌های علمی و عملی در حیطه علوم دارویی
ج. افزایش مهارت‌ها و آگاهی‌ها در خصوص:
- شناخت کامل خصوصیات داروهای موجود در فارماکوپه داروئی.
- توانایی اداره داروخانه‌های عمومی و تخصصی و راهنمایی بیماران و مشاوره پزشکان در استفاده درست از داروها
- ساخت داروها و مواد آرایشی بهداشتی در حد داروخانه
- ساخت داروها و مواد آرایشی بهداشتی در صنعت
- کنترل کمی و کیفی داروها و مواد غذایی و آرایش بهداشتی
- پیشگیری از سمیت و عوارض جانبی داروها و اطلاع رسانی داروها
- آشنایی با مراجع و رفرانس‌های داروسازی و علوم دارویی
- توان شناخت و برنامه‌ریزی برای حل مسائل مرتبط با دارو و سلامت در سطح ملی
- فرهنگ‌ها و عقائد جوامع گوناگون
- امور پژوهشی و آموزشی محیط پیرامون خویش
- تحکیم اخلاق حرفه‌ای
نقش‌های دانش آموختگان رشته داروسازی عبارتند از:
1. خدماتی
۲. مدیریتی
۳. مشاوره‌ای و آموزشی
۴. پژوهشی
پیشنهاد می کنیم مقاله درمان غیردارویی کودکان بیش‌فعال با نرم‌افراز ابداعی محققان کشور را هم بخوانید.
وظایف حرفه‌ای دانش آموختگان:
در نقش خدماتی می‌توانند در:
۱. داروخانه شهری به عنوان مسئول که بر حسن اجرای امور نسخه پیچی و راهنمایی متقاضیان خدمات دارویی نظارت دارد، ارائه خدمات نماید.
۲. داروخانه بیمارستانی به عنوان مسئول فنی که بر حسن اجرای امور نسخه پیچی و تامین داروهای بخش‌های مختلف بیمارستان و راهنمایی متقاضیان خدمات دارویی نظارت دارد، ارائه خدمت نمایند.
در نقش مشاوره‌ای و آموزشی می‌توانند:
۱. در داروخانه اعم از شهری و بیمارستانی در انتخاب و مصرف صحیح داروها به بیماران و پزشکان کمک نمایند.
۲. با ارائه اطلاعات صحیح به پزشک و بیمار باعث کاهش عوارض سمی و جانبی داروها گردد.
در نقش مدیریتی می‌توانند:
۱. در سازمان‌ها و موسسات دارویی به عنوان مدیر فعالیت نماید.
۲. در کلیه امور مربوط به دارو اعم از ارتباط با کارخانه‌های داروسازی یا دیگر مراکز تولید دارو، و شبکه‌های بهداشتی در سطح اجرائی و نظارتی ارائه خدمات نمایند.
۳. در کارخانه‌های داروسازی بر ساخت و کنترل داروها به عنوان مسئول فنی نظارت نمایند.
مطالعه مقاله واکاوی مشکلات رشته «پزشکی قانونی»؛ از آموزش تا اشتغال هم پیشنهاد می شود.
در نقش پژوهشی می‌توانند:
۱. با توجه به اهداف رشته، با مطالعه پیرامونی در خصوص الگوی مصرف دارو و نوع بیماری‌ها منطقه فعالیت به افزایش سطح آگاهی پزشکان در آن منطقه مشخص کمک نماید.
۲. در بخش‌های پژوهشی شامل مراکز تحقیقاتی و همچنین تحقیق و توسعه کارخانه‌های داروسازی ارائه خدمات نماید.
استراتژی‌های تدوین برنامه:
این برنامه مبتنی است براستراتژی تلفیقی (دانشجو یا استاد محوری بر حسب نوع درس و شرایط)، استفاده از فنون جدید یادگیری و یاددهی و پژوهش، آموزش در محیط کار واقعی، تحلیل وظایف حرفه‌ای آینده شناخت علوم و ابزارها و تکنیک‌های تخصصی جدید.
همچنین در این برنامه بر حسب شرایط از فنونی نظیر کار و تمرین عملی در محیط آزمایشگاه و فیلد، کار در گروه‌های کوچک، طرح و حل مسئله، شیوه‌های آموزشی Modular و خودآموزی، استفاده از کامپیوتر، سخنرانی، ارائه سمینار و فعالیت‌های آموزشی نظری توسط فراگیرنده demonstration و evidence based approachکه بیشتر در بخش آموزش‌های بالینی و کارورزی‌ها به کار می‌رود استفاده خواهد شد.
شرایط و نحوه پذیرش دانشجو:
پذیرش دانشجو از طریق آزمون سراسری و به صورت متمرکز خواهد بود.
رشته‌های مشابه رشته داروسازی در خارج از کشور:
این رشته در مقاطع مختلف اعم از لیسانس، فوق لیسانس و دکتری در خارج از کشور وجود دارد.
مشخصات دوره دکتری عمومی داروسازی:
طول دوره تحصیل :
حداقل طول دوره دکتری داروسازی ۵/۵ سال می‌باشد.
مرحله اول: دروس عمومی و اختصاصی علوم پایه
مرحله دوم: دروس اختصاصی داروسازی، کارآموزی، کارآموزی در عرصه، پایان نامه.
در پایان مرحله اول، امتحان جامع علوم پایه برگزار می‌شود و قبولی در امتحان جامع شرط ورود به دوره‌های بعدی می‌باشد.
تعداد کل واحدهای درسی: ۲۰۹ واحد
واحدهای عمومی: ۲۲ واحد
واحد علوم پایه: ۵۸ واحد
واحدهای اختصاصی: ۱۲۹ واحد
وضعیت ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر:
پس از اخذ مدرک دکترای عمومی داروسازی به شرط داشتن معدل کل بالاتر از ۱۵، دانشجو می‌تواند در امتحان دوره تخصصی شرکت کند. دانشجویان پذیرفته شده در دوره تخصصی بسته به گرایش تحصیلی خود، واحدهای گوناگون و متنوع دیگری را (تقریباً ۴۰ واحد) در سطح پیشرفته و تخصصی می‌گذرانند که بخش عمده آن پایان نامه تخصصی است.
قبل از انتخاب پایان‌نامه تخصصی، دانشجو باید در امتحان جامع تخصصی که در سطح کشور برگزار می‌شود نمره قبولی را کسب نماید.
سر انجام پس از نگارش و دفاع از پایان نامه به اخذ مدرک دکترای تخصصی (P.h.D) نایل می‌آید.
رشته‌های تخصصی داروسازی که در حال حاضر در داخل کشور ارائه می‌گردند عبارت است از: شیمی دارویی، داروسازی، مفردات پزشکی، رادیو فارماسی، فارماکولوژی، مواد خوراکی و آب شناسی، فرآورده‌های آرایشی و بهداشتی، داروسازی بیمارستانی، فرآورده‌های بیولوژیک، سم شناسی. علاوه بر رشته‌های یاد شده، فارغ التحصیلان رشته داروسازی عمومی می‌توانند در تخصص‌های علوم پایه پزشکی نظیر: بیو شیمی، انگل شناسی پزشکی، میکرب شناسی پزشکی، فیزیولوژی، آمار حیاتی، تغذیه، ایمونولوژی، ویروس شناسی و ژنتیک نیز شرکت نمایند.
کلمات کلیدی: داروسازی، رشته داروسازی، معرفی رشته داروسازی، درس های رشته داروسازی، دکترای داروسازی، شرایط کاری، واحدهای درسی
منبع: کمیته دانشجویی عمادده
