یک استاد دانشگاه علامه طباطبایی با بیان اینکه نظام آموزشی کشور ما هدفمند و مطابق نیازهای جامعه حرکت نمی‌کند، تاکید کرد: در حال حاضر اکثر دانشجویان ارشد بیکار هستند و این یکی از بدترین معضلات جامعه کشور است.
دکتر امیر محمود حریرچی در میزگرد «دانشگاه‌ها و چالش‌های پیش‌رو» که در محل خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، برگزار شد، آموزش، پژوهش و دانشجو را سه رکن مهم آموزش عالی خواند و افزود: نظام آموزش عالی نیز مهمترین رکن در توسعه یک کشور است، به عبارت دیگر در هر کشوری به نظام آموزش عالی توجه نشود، توسعه با شکست مواجه می‌شود.
وی با اشاره به سابقه و قدمت تاریخی علم در ایران، اظهار کرد: در کشوری که اولین دانشگاه آن در سال 1303 دایر شده است، باید ارزیابی شود که از آن زمان تا کنون روند توسعه در آن به چه صورت پیش رفته است.
وی با بیان اینکه آموزش عالی و چالش‌های آن را باید از سه منظر دانشجو، آموزش و پرورش نگاه کرد، گفت: ایرادی بنیادی به شیوه پذیرش دانشجو در آموزش عالی کشور وارد است، چرا که در پذیرش به شیوه کنکور، افراد در ورود به دانشگاه باید از علایق خود صرف‌نظر کنند، به بیان دیگر در این شیوه آنچه حاکم می‌شود «شانس» است.
دکتر حریرچی با اشاره به نظام آموزش و پرورش به عنوان یکی دیگر از رکن‌های اساسی کشور برای دستیابی به توسعه قبل از آموزش عالی، افزود: متاسفانه نظام آموزش و پرورش به گونه‌ای برخورد می‌کند که نخبگان ما بیشتر جذب رشته‌هایی می‌شوند که «نام» و «شهرت» دارند، در حالی که تولید علم باید در حوزه‌های مختلف علمی صورت گیرد. در حال حاضر در یک سری از رشته‌ها، داوطلبان بدون توجه به علاقه و توانمندی خود، تنها به صرف عنوان، جذب آن رشته می‌شوند و همین مسئله موجب ناکامی بسیاری از دانشجویان می‌شود.
این استاد دانشگاه در این بخش از سخنان خود اشاره‌ای هم به کنکور دارد و با اشاره به مضرات آن به عنوان وسیله سنجش دانشجویان برای ورود به دانشگاه به ویژه در مقطع دکتری، گفت: این شیوه پذیرش دانشجو در تحصیلات تکمیلی به هیچ عنوان پاسخگوی نیاز آموزش عالی کشور نیست، زیرا در این مقطع مانند همه جای دنیا باید پذیرش دانشجو توسط استاد و نه از طریق کنکور صورت بگیرد.
وی با اشاره به تفاوت‌های دانشگاه با مدرسه، از نبود این تفاوت‌ها در بسیاری از واحدها و محیط‌های دانشگاهی انتقاد کرد و گفت: دانشجویان پس از ورود به دانشگاه، از آن به عنوان یک دبیرستان بزرگ یاد می‌کنند، چرا که همان روش‌های یادگیری را که در مدرسه فراگرفته‌اند در دانشگاه نیز مشاهده می‌کنند به عنوان مثال در دانشگاه نباید چیزی به عنوان «امتحان» وجود داشته باشد، بلکه دانشجو باید به طریق دیگر مورد ارزیابی قرار گیرد تا مهارت و توان علمی او سنجیده شود.
عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی با بیان اینکه دانشجو آرمانخواه و طالب برابری و عدالت است، گفت: باید به دانشجو فرصت داده شود تا بتوانند رشد پیدا کند اما متاسفانه در حال حاضر برخی دانشجویان نسبت به مسائل روز کشور خنثی شده‌اند و خود را از آن دور می‌کنند، این درحالیست که دانشجویان باید به خاطر مسئولیتی که نسبت به جامعه خود دارند در کنار رشد علمی و تخصصی، از نظر سیاسی هم رشد پیدا کنند.
جای خالی «آنالیز شغلی» در نظام آموزش عالی کشور
به گفته دکتر حریرچی، مساله بعدی که در نظام موزش عالی مطرح است، «آموزش» است که باید نیروی متخصص در دانشگاه تربیت شود اما به جرات ادعا می‌کنم در حال حاضر چنین اتفاقی در نظام آموزش عالی کشور کمتر رخ می‌دهد.
وی با بیان اینکه در حال حاضر در دانشگاه‌ها کیفیت قربانی کمیت شده است، اظهارکرد: هنگامی که 5000 دانشجوی دکتری بدون بررسی کارشناسی لازم پذیرش می‌شود و در شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز این عدد به 10 هزار می‌رسد، دیگر نمی توان حرفی از مشکلات زد چرا که بسیاری از این مشکلات جنیه بنیادی دارد و باید ریشه‌یابی شوند.
به گفته وی، پذیرش اضافه بر سازمان دانشجوی دکتری مشکلاتی را به دنبال خود دارد و برای افزایش این پذیرش باید کارهای کارشناسی اساسی صورت گیرد، در همه جای دنیا «آنالیز شغلی» وجود دارد که در آن شرح وظایف یک رشته مشخص شده است و بر اساس آن دروس تعریف می‌شود اما متاسفانه در حال حاضر چنین اتفاقی در کشور ما رخ نمی‌دهد، به همین دلیل دانشجو بعد از فارغ التحصیلی به دلیل اینکه مهارت لازم را ندیده، جذب بازار کار نمی‌شود.
وی «پژوهش» را به عنوان رکن سوم آموزش عالی و محور توسعه کشور دانست و افزود: پژوهش دو خاصیت مهم دارد که یکی از آن‌ها برطرف کردن نیازهای دستگاه‌های اجرایی است، یعنی پژوهش انجام شده برای کاربرد در اختیار سازمان‌ها گذاشته شود.
این استاد دانشگاه به مشکلات موجود در این بخش از جمله کمبود بودجه اشاره دارد و خاطر نشان کرد: متاسفانه در حال حاضر به پژوهش به عنوان یک امر لوکس نگاه می‌شود و این مساله چالش‌های جدی را در نظام آموزش عالی کشور به وجود آورده است.
عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی با بیان اینکه بیش از 170 مرکز پژوهشی در وزارت علوم وجود دارد، گفت: در حال حاضر کسانی که تحقیق می‌کنند دانشجویانی هستند که مجبور به ارائه پایان نامه هستند و این تحقیقات نیز پس از مدتی خاک می‌خورند و مورد استفاده واقع نمی‌شوند.
وی افزود: دومی مسئله‌ای که در پژوهش مطرح می‌شود، تولید علم است که به باور من تولید علم به معنای واقعی صورت نمی‌گیرد. با وجود اینکه ایران از نظر رشد تعداد مقالات در سایت‌های معتبر رتبه اول را دارد اما متاسفانه خیلی کم به این مقالات استناد می‌شود.
در هیچ جای دنیا افرادی که در دانشگاه مشغول به کارند عضو هیچ پارت و حزب سیاسی نیستند
دکتر حریرچی نیز به پدیده «اساتید زودرس» به عنوان درد بزرگ آموزش عالی اشاره کرد و گفت: معضل استاد زودرس در حال حاضر اصلی ترین مشکل و به نوعی وبال دانشگاه است.
به گفته وی، هیات علمی شدن مسئله‌ای است که در حال حاضر در دانشگاه توجه لازم و کافی به آن نمی‌شود. دانشگاه باید برای پذیرش دانشجو و هیات علمی خود اختیاراتی داشته باشد که متاسفانه در حال حاضر این اختیار از دانشگاه‌ها سلب شده است و برخی افراد با هزار ترفند و رابطه عضو هیات علمی دانشگاه می‌شوند که از وزیرعلوم و مسئولان ذیربط درخواست دارم به جد درباره این مسئله بازنگری کرد و تصمیمات کارشناسی اساسی گرفته شود.
وی افزود: در عین حال اساتید دانشگاه نیز باید شان استاد بودن را رعایت کنند، تا بتوانند الگو مناسبی برای دانشجو باشند.
در ادامه این استاد دانشگاه علامه طباطبایی با بیان اینکه برای توسعه کشور و رسیدن به اهداف سند چشم انداز نیاز به یک دانشگاه مستقل و دور از سیاست زدگی را داریم، گفت: در راس دانشگاه باید به جای افراد سیاسی، افرادی عالم و توانمند حاکم باشند و دانشگاه در زمینه پذیرش دانشجو و جذب هیات علمی استقلال داشته باشد. در هیچ جای دنیا افرادی که در دانشگاه مشغول به کارند عضو هیچ پارت و حزب سیاسی نیستند رئیس دانشگاه باید فردی علمی و از طرف اعضای خود دانشگاه انتخاب شود تا بتوانند همکاری خوبی را با یکدیگر داشته باشند.
تب مدرک گرایی در مسئولان و دانشگاه‌ها باید کاهش یابد
حریرچی با بیان اینکه دانشگاه بزرگترین نقش را در تصمیم سازی جامعه دارد گفت: در تمام دنیا هر نهادی از بین برود دانشگاه از بین نمی‌رود چرا که جامعه دانشگاهی در واقع حلال مشکلات جامعه است و مردم نسبت به دانشگاه دید مثبتی دارند.
به اعتقاد او، دانشگاه مانند چراغی است که جاده را روشن می‌کند و موجب توسعه کشور می شود به عنوان مثال اگر کشور بخواهد در تجارت جهانی فعالیت داشته باشد باید استانداردهایی را رعایت کند که این استانداردها باید در دانشگاه مطرح و پیگیری شود.
عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی همچنین تاکید کرد: تب مدرک گرایی در دانشگاه‌ها باید کاهش یابد و متاسفانه این مسئله تنها گریبانگر دانشجویان نیست بلکه برخی مسئولین کشور نیز به شدت آلوده تب مدرک گرایی شده‌اند.
دکتر حریرچی با بیان اینکه در همه جای دنیا استاد دانشگاه تمام وقتش در اختیار دانشگاه است اظهار کرد: متاسفانه در ایران به علت کمبود درآمد اعضای هیات علمی جذب کارهای گوناگون می‌شوند و این مسئله باید به صورت اساسی کارشناسی شود.
وی با بیان اینکه پرداخت‌هایی که در حال حاضر به اساتید صورت می‌گیرد اصلا در شان اساتید نیست افزود: هنگامی که پرداخت کافی برای عضو هیات علمی که شایستگی آن را دارد صورت بگیرد قاعدتا این استاد تمام وقت خود را در دانشگاه می‌گذراند و تنها زمانی که سازمانی برای ارتقا کارش مشورت بخواهد با آن‌ها مشارکت می‌کند.
عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی عدم توجه به انجمن‌های علمی را یکی دیگر از چالش‌های آموزش عالی دانست و خاطر نشان کرد: انجمن‌های علمی می‌توانند بیشترین تاثیر را بر توسعه دانشگاه‌ها داشته باشند اما متاسفانه در حال حاضر به علت برخی اختلاف‌نظرها که چه کسی در راس این انجمن‌ها قرار گیرد فعالیت زیادی را از آن‌ها مشاهده نمی‌کنیم.
دکتر حریرچی با بیان این موضوع که در کشورهای توسعه یافته دانشجویان استاد را ارزیابی می‌کنند، گفت: در نظام آموزشی کشور ما دانشجو نقشی را در راستای مسائل آموزشی و کیفیت ایفا نمی‌کند و تنها بر اساس یک فرم چندگزینه‌ای، نظر خود را نسبت به استاد اعلام می‌کند که آن هم تاثیری در ارزیابی اساتید ندارد و تنها جنبه ظاهری دارد.
وی افزود: نظام آموزشی عالی کشور باید به سمتی پیش برود که دانشجو بتواند انتظارات خود را از استاد مطرح کند و به طور کل به شان دانشجو و اساتید در دانشگاه بیشتر توجه شود .
وی با بیان اینکه در محیط‌های علمی باید حرمت اساتید حفظ شود، اظهار کرد: متاسفانه گاهی اوقات برخی افراد که شایستگی لازم را ندارند، پس از قرار گرفتن در دانشگاه، حرمت اساتید را می‌شکنند که این حرمت شکنی ها در دانشگاه رایج شده است و مسئله‌ای است که افراد را از رشد علمی باز می‌دارد.
دکتر حریرچی همچنین با بیان اینکه استاد نباید درگیر مسائل مالی و کارگزینی در دانشگاه باشد گفت: باید در دانشگاه شرایطی برای استاد و دانشجو فراهم شود که ذهن و وقت استاد و دانشجو تنها درگیر مسائل علمی باشد.
عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی با بیان اینکه دانشگاه مغز متفکر جامعه است و بزرگترین نقش را در تصمیم گیری‌ها دارد به انتخاب دکتر توفیقی به عنوان سرپرست وزارت علوم اشاره کرد و گفت: به عقیده من دکتر توفیقی فردی متعادل و خوش‌فکر است که می‌تواند این مغز متفکر را به خوبی اداره کند. هنگامی که دکتر توفیقی وزارت علوم را بر عهده داشتند، در بخش تحقیقات و فناوری با وی همکاری داشتم و بنا به شناختی که از دکتر توفیقی دارم وی فردی باوقار، سالم و متین است و باید در راس جامعه دانشگاهی چنین شخصی حاکم باشد.
وی با بیان اینکه وزیر علوم نماینده جامعه دانشگاهی است، تاکید کرد: فردی که این نمانیدگی را بر عهده می‌گیرد باید از نظر اخلاق علمی در درجه بالایی باشد و با خلاقیت، آینده نگری و دور از سیاست زدگی فعالیت کند در غیر این صورت مشکلات زیادی برای جامعه دانشگاهی به وجود آید.
کلمات کلیدی: جای خالی آنالیزشغلی، آموزش عالی، تب مدرک‌گرایی، مسئولان و دانشگاه‌ها، مدرک
