مشارکت استعدادهای برتر و نخبگان در فرآیند تصمیم‌سازی دستگاه‌های اجرایی، انجام مقدمات لازم برای اجرایی سازی «سند ملی نخبگان» و طراحی و ایجاد بانک جامع اطلاعات بنیاد ملی نخبگان از عملکرد ۱۰۰ روزه معاونت علمی رئیس جمهور است.
به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری فارس به نقل از مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، گزارش 100 روزه وضعیت علمی، فناوری و نوآوری کشور(مشکلات موجود، برنامه‌های آینده) که از آغاز به کار دولت یازدهم(دولت تدبیر و امید) تهیه شده است، مبتنی بر برنامه‌های دولت تدبیر و امید در حوزه معاونت علم و فناوری ریاست جمهوری و بنیاد ملی نخبگان تنظیم شده و در سه بخش شرایط و مشکلات کشور در این حوزه، گزارش اقدامات عملیاتی در 100 روز گذشته و افق‌ها و برنامه‌های پیش رو منتشر شده است.
بر اساس این گزارش، از جمله اقدامات در حوزه معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در این 100 روز، تشکیل کمیته کاری مشترک بین معاونت علمی و فناوری رئیس جمهور و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به منظور همگرایی و هماهنگی بیشتر فعالیت‌ها، راه‌اندازی فرایند ارزیابی و تشخیص صلاحیت شرکت‌ها و موسسات دانش بنیان و تشکیل جلسات کارگروه ارزیابی شرکت‌ها، راه اندازی «ستاد توسعه فناوری انرژی‌های فسیلی» و «ستاد بهینه سازی انرژی و محیط زیست»، آغاز ایجاد «پارک فناوری سلامت» در کنار اراضی پارک فناوری پردیس و انعقاد تفاهم نامه همکاری مشترک با دانشگاه آزاد برای توسعه شرکتهای دانش بنیان در این دانشگاه است.
همچنین مصوبه هیئت وزیران مبنی بر «مشارکت استعدادهای برتر و نخبگان در فرآیند تصمیم‌سازی دستگاه‌های اجرایی»، انجام مقدمات لازم برای اجرایی سازی «سند ملی نخبگان»، ایجاد سازوکار مناسب برای ارتباط با نخبگان ایرانی خارج از کشور، طراحی و ایجاد بانک جامع اطلاعات بنیاد ملی نخبگان، ساماندهی فرآیندهای ارزیابی اختراعات، شناسایی نخبگان در عرصه های ادبی و هنری و برگزاری همایش نخبگان جوان و استعدادهای برتر با حضور رئیس جمهور در مهر ماه 92 از جمله اقدامات دولت تدبیر و امید در 100 روز گذشته در حوزه بنیاد ملی نخبگان محسوب می شود.
در این گزارش، عدم اجرای کامل قانون حمایت از شرکت‌ها و موسسات دانش بنیان و تجاری سازی نوآوری‌ها و اختراعات که در سال 1389 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده بود، فعال نشدن صندوق نوآوری و شکوفایی برای حمایت از شرکتهای دانش‌بنیان، عدم تامین سرمایه صندوق نوآوری و شکوفایی (سه هزار میلیارد تومان)، ناهماهنگی بین دستگاه‌های سیاستگذار در حوزه علم، فناوری و نوآوری (به ویژه معاونت علمی و فناوری، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و شورای عالی عتف) و عدم تشکیل سازمان ملی مالکیت صنعتی در قوه مجریه (مبتنی بر نقشه جامع علمی کشور) و مشکلات سیاستگذاری و اجرایی در فرایندهای ثبت و حفاظت، بهره‌برداری و ترویج مالکیت صنعتی از شرایط و مشکلات کشور در این حوزه نام برده است.
همچنین عدم اختصاص کافی بازارهای دولت (به ویژه وزارتخانه‌های عملیاتی و تولیدی) به محصولات فناورانه و دانش‌بنیان نیز از مشکلات عمده کشور برشمرده شده است.
در این گزارش آمار انتشار مقالات علمی ایران در پایگاه‌های استنادی معتبر در خارج از کشور؛ در سال 2013 تا ماه سپتامبر نیز به صورت زیر مطرح شده است:
رتبه جهانی تولید علم تعداد مدارک
(تا سپتامبر 2013)
سهم از کل تولید علم جهان
Scopus 15 25881 1.6
ISI 20 17421 1.4
آمار اختراعات ثبت شده در سال‌های اخیر در دفتر ثبت اختراعات آمریکا و اروپا نیز به شرح زیر آمده است:
سال اختراعات ثبت شده در دفتر ثبت اختراعات آمریکا اختراعات ثبت شده در دفتر ثبت اختراعات اروپا کل
2003 0 1 1
2004 0 0 0
2005 1 1 2
2006 2 1 3
2007 3 2 5
2008 2 0 2
2009 6 1 7
2010 8 4 12
2011 17 2 19
2012 28 1 29
در این گزارش آمده است: آمار فوق بیانگر شتاب بالا در رشد اختراعات ثبت شده در خارج از کشور است، اما تعداد این اختراعات هنوز بسیار کم است.
به عنوان مثال اختراعات ثبت شده در دفتر ثبت اختراعات آمریکا توسط کشور کره جنوبی 14168 (506 برابر ایران)، هند 1734 (62 برابر ایران)، عربستان 173 (بیش از 6 برابر ایران)، و ترکیه 55 تا (دو برابر ایران) است که نشان دهنده سرمایه گذاری وسیع کشورهای رقیب در توسعه فناوری و نوآوری است.
تعداد دانشجویان کشور در سال تحصیلی 92-91 حدود چهار میلیون و 400 هزار دانشجو در دو هزار و 200 موسسه آموزش عالی بود که نسبت به ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی، 25 برابر افزایش یافته است.
در این گزارش به کاهش مداوم نسبت بودجه‌های علم و فناوری به کل بودجه عمومی دولت در سال‌های اخیر، نگاه تک بعدی حمایتی و تسهیلات محور به نخبگان و استعدادهای برتر، مشخص نبودن تکالیف متقابل نخبگان و کشور، عدم اجرایی کردن سند ملی نخبگان و عدم ارتباط مناسب با نخبگان ایرانی خارج از کشور اشاره شده است.
همچنین تشکیل کمیته کاری مشترک بین معاونت علمی و فناوری رئیس جمهور و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به منظور همگرایی و هماهنگی بیشتر فعالیت‌ها، راه اندازی فرایند ارزیابی و تشخیص صلاحیت شرکت‌ها و موسسات دانش بنیان و تشکیل جلسات کارگروه ارزیابی شرکت‌ها، انتخاب افراد حقیقی عضو هیات امنای صندوق نوآوری و شکوفایی، برنامه ریزی برای برگزاری جلسه هیات امنای صندوق نوآوری و شکوفایی و راه‌اندازی هر چه سریعتر فعالیتهای صندوق و پیگیری دریافت منابع مالی صندوق در بودجه سال 1392، پیگیری تجدید ساختار سازمانی معاونت متناسب با فعالیتهای آتی معاونت، راه اندازی «ستاد توسعه فناوری انرژی های فسیلی» و «ستاد بهینه سازی انرژی و محیط زیست»، انعقاد قراردادهای جدید در حوزه طرح‌های کلان فناوری- 10 طرح جدید، آغاز ایجاد «پارک فناوری سلامت» در کنار اراضی پارک فناوری پردیس، انعقاد تفاهم نامه همکاری مشترک با دانشگاه آزاد اسلامی برای توسعه شرکتهای دانش بنیان در این دانشگاه، انتخاب شرکتهای برتر دانش بنیان از طریق برگزاری نمایشگاه ملی «علم تا عمل» با مشارکت همه استان‌های کشور نیز از اقدامات عملی در زمان 100 روز گذشته به شمار می‌رود.
همچنین در حوزه بنیاد ملی نخبگان نیز مصوبه هیئت وزیران مبنی بر «مشارکت استعدادهای برتر و نخبگان در فرآیند تصمیم‌سازی دستگاه‌های اجرایی»، انجام مقدمات لازم برای اجرایی سازی «سند ملی نخبگان»، ایجاد سازوکار مناسب برای ارتباط با نخبگان ایرانی خارج از کشور، طراحی و ایجاد بانک جامع اطلاعات بنیاد ملی نخبگان، ساماندهی فرآیندهای ارزیابی اختراعات، شناسایی نخبگان در عرصه‌های ادبی و هنری، برگزاری همایش نخبگان جوان و استعدادهای برتر با حضور رئیس جمهور به عنوان اقدامات عملی مطرح شده است.
همچنین در این گزارش آمده است که اجرای حمایت‌های «قانون حمایت از شرکت‌ها و موسسات دانش‌بنیان و تجاری‌سازی نوآوری‌ها و اختراعات» از جمله حمایت‌های مالیاتی، گمرکی، بیمه‌ای و غیره، تجاری سازی نتایج حاصل از تحقیقات و پژوهش‌های دانشگاهی، ایجاد بازار مناسب برای دستاوردهای فناورانه شرکتهای ایرانی و تحریک تقاضا، نقش‌آفرینی معاونت برای ایجاد هماهنگی و همگرایی بین مراکز پژوهشی و وزارتخانه‌های نفت، نیرو، فاوا و مسکن و شهرسازی و غیره، ضرورت تنظیم تعرفه‌های تجاری با هدف ترغیب صادرات کالای نهایی و جلوگیری از خام فروشی و تشویق واردات کالاهای خام و واسطه‌ای (به جای کالای نهایی) از برنامه‌های آینده معاونت علمی است.
تنظیم مشوق‌های صادراتی برای حمایت از صادرکنندگان محصولات دارای ارزش افزوده بالا و صادرکنندگان کالاها و خدمات دانش‌بنیان، فعال کردن دیپلماسی فناوری و تأکید بر تعاملات دانشی و فناوری با کشورهای توسعه یافته (نظیر تأسیس واحدهای تحقیق و توسعه شرکتهای بزرگ و معتبر جهانی در ایران، انجام پروژه‌های مشترک فناورانه با طرف خارجی با محوریت شرکتهای توانمند خصوصی، تأسیس نمایندگی‌های تخصصی فناوری و بازار در سفارت‌خانه‌های ایران در کشورهای توسعه‌یافته و...)، توجه ویژه به انتقال فناوری، ایجاد خط تولید به‌روز و پویا (با دو هدف ایجاد اشتغال در داخل، و تولید محصولات روز دنیا در داخل) در تعامل با شرکتهای خارجی در قِبال ارائه مجوز فعالیت آنها در ایران و در اختیار قرار دادن بازار بزرگ و جذاب داخلی نیز به عنوان برنامه‌های دیگر معاونت علمی مطرح شده است.
همچنین در این گزارش، ضرورت اِعمال مشوق‌های مالیاتی برای توسعه شرکتهای دانش‌بنیان و صادراتی، تلاش برای افزایش سهم تولید محصولات و خدمات دانش بنیان در GDP کشور، ساماندهی نظام تأمین مالی (ایجاد تنوع در ابزارهای تأمین مالی شرکتهای دانش‌بنیان نظیر تسهیل در سرمایه‌گذاری خطرپذیر، ارائه تسهیلات خرید، ارائه انواع ضمانت‌نامه‌ها یا تسهیل در عرضه آنها، افزایش مشارکت مدنی و مشارکت حقوقی در طرح‌ها و شرکتهای دانش‌بنیان و...، با کمک سایر نهادهای مالی کشور)، برنامه‌ریزی برای ورود فناوری‌های پیشرفته به ظرفیت‌های موجود تولیدی در کشور (اعم از صنایع، معادن و کشاورزی)، مقابله تکنولوژیک و حقوقی با تحریم‌ها اعم از رفع اثر تحریم‌های خارجی و حل سوء تدبیرهای داخلی، کسب دانش فنی و تولید انبوه محصولات استراتژیک تحریم شده با مشارکت بخش خصوصی توانمند (به عنوان تولیدکننده کالای تحریمی) و بخش دولتی (برای شناسایی کالاهای راهبردی و تضمین خرید آنها) نیز از جمله برنامه‌های آینده معاونت علمی و فناوری رئیس جمهور مطرح شده است.
کلمات کلیدی: بانک جامع اطلاعات، بنیاد ملی نخبگان، نخبگان، نخبه، بنیاد نخبگان، آمار اختراعات ثبت شده در سال‌های اخیر
