مدیر کل دفتر برنامه ریزی آموزش عالی از زیر و بمهای بازنگری 20 هزار برنامه درسی به عنوان یکی از تکالیف برنامه پنجم توسعه گفت و بر وفاق ملی 70 هزار استاد تاکید کرد.
به گزارش خبرنگار مهر، از زمان اجرایی شدن برنامه پنجم توسعه از ابتدای سال 90، تکلیفی که بر عهده وزارت دولت دهم گذاشته شد بازنگری برنامه های درسی با عمر بیش از 5 سال است. در این زمینه دفتر برنامه ریزی آموزشی وزارتخانه موتور بزرگ بازنگری بیش از 20 هزار سرفصل را در دانشگاههای کشور با همکاری نزدیک به 70 هزار هیأت علمی تمام زیرنظامهای آموزش عالی کشور، فعال کرد.
این روزها، با خداحافظی احمدی نژاد از قطار دولت، کم کم شاهد ترک وزرا از وزارتخانه ها و طبعاً تغییراتی در سطح ستاد و صف این وزارتخانه ها خواهیم بود، به همین منظور سعید قدیمی گزارشی از اقدامات صورت گرفته طی این دو سال به منظور بازنگری برنامه های درسی در گفتگو با خبرنگار مهر، ارائه داد.
برنامه های درسی نبض و قلب تپنده کشور است
وی با یادآوری این موضوع که اکثر برنامه های درسی فعلی دانشگاهها از زمان نخستین تصویب به عنوان برنامه درسی تاکنون مورد بازنگری قرار نگرفته بودند به عمر بین 5 تا 20 ساله این برنامه ها اشاره کرد و گفت: از سال 1360 تاکنون کشورمان دارای پیشرفتهای متفاوت علمی شده در حالیکه برنامه های درسی فعلی پاسخگوی نیازهای جامعه نیستند و باید این سوال را مطرح کرد که تاکنون چه میزان از این پیشرفتها در برنامه های درسی ما ورود یافته تا بتوانیم مدعی شویم که برنامه های ما بومی است؟
مدیر کل دفتر برنامه ریزی آموزش عالی با بیان اینکه برنامه های درسی این پتانسیل را دارد که مثل نبض و قلب تپنده یک ملت عمل کند، ادامه داد: بارها اشاره کردم و هنوز احساس می کنم نیاز است بیان کنم که برنامه های درسی منشور و جان نظام آموزشی است. در اولین اقدامی که انجام دادیم به دانشگاههای شش ماه پیش از آغاز برنامه پنجم توسعه اعلام کردیم تمام برنامه های درسی دارای 5 سال عمر باید مورد بازنگری قرار گیرند.
تفاوت سرفصل و برنامه درسی
به گفته قدیمی در این زمینه حدود 1200 برنامه در چهار مقطع کاردانی، کارشناسی، ارشد و دکتری مشخص شد که از این تعداد یک هزار برنامه دارای شرایط بازنگری بود و 200 برنامه باقیمانده هم طی این چند سال تدوین شد. برای یک برنامه درسی مقطع کارشناسی بین 50 تا 70 سرفصل، برای یک برنامه درسی ارشد و دکتری هم حدود 20 تا 30 سرفصل دیده شده است؛ حال اگر بخواهیم مجموع این هزار برنامه درسی را برآورد کنیم که چند سرفصل می شود به عدد 20 هزار می رسیم.
به گفته مدیر کل دفتر برنامه ریزی آموزش عالی، در دو سال گذشته چیزی حدود 7 هزار سرفصل که معادل 200 تا 250 برنامه درسی در چهار مقطع تحصیلی است، بازنگری و تعدادی هم برنامه های جدید تهیه شد.
منسوخ شدن برخی برنامه های درسی
وی درباره کمیته های تخصصی که در وزارت علوم برای تدوین برنامه های درسی فعال شد، اظهار داشت: وزارت علوم 85 کمیته درسی را برای بازنگری برنامه های درسی فعال کرد، از این تعداد 50 کمیته تازه تاسیس هستند و سایر کمیته ها طی سالهای 79 تا 89 مستقر بودند اما در این دوره زمانی فعالیتشان به کمتر از 10 درصد تقلیلی یافته بود، به هر حال سعی شد در این 85 کمیته با بهترینهای دانشگاههای کشور همکاری شود.
این مقام مسئول وزارت علوم، به منسوخ شدن برخی از برنامه های درسی به علت بی نیازی کشور به آن اشاره کرد و گفت: با شناسایی تکالیف اسناد بالادستی، تکالیف مورد نظر برنامه ریزی شد به عنوان مثال در حوزه انرژی حدود 80 برنامه رشته در مقاطع مختلف برای حوزه ملی در سند راهبردی نیاز است و برخی از برنامه های موجود در این حوزه واقعاً مورد نیاز کشور نبود و باید منسوخ می شد.
قدیمی ادامه داد: برخی از رشته های موجود کاملاً به بازنگری جدی نیاز داشت، مثل ممیزی انرژی که یکی از رشته های جدی در مقطع کاردانی است و خلاء حقوق انرژی در اسناد بالادستی به چشم می خورد، ما متناسب با این نقشه راه برنامه پنجساله برای بسیاری از این کمیته ها در نظر گرفتیم. اسناد بالادستی برای کمیته های مورد نیاز ما مثل محیط زیست، آموزش پرورش، رسانه و ارتباطات که این حوزه فراموش شده بود، فنی حرفه ای، فرهنگ و تمدن، علوم شناختی، گردشگری تکالیف سنگینی را بر عهده وزارت علوم گذاشته بود، از این رو کمیته این حوزه ها تشکیل و سند راهبردی آنان تنظیم شد، همزمان برنامه های در دستور کارشان با کمک همه آحاد دانشگاهیان در دستور کار قرار گرفت.
همکاری 70 هزار هیأت علمی در امر بازنگری
وی تاکید کرد که بدون استفاده از حداکثر ظرفیت تمام آحاد دانشگاهیان و بیش از 70 هزار عضو هیئت علمی کشور به طور قطع و یقین نمی شد این تکلیف ملی را به نقطه مطلوب رساند.
عضو هیأت علمی دانشگاه امام حسین(ع) درباره وضعیت بازنگری علوم انسانی در کمیته برنامه ریزی آموزش عالی، اظهار داشت: در اولویت قرار گرفتن بازنگری دروس علوم انسانی، برای وزارت علوم مهم بود و به همین منظور شورای تحول علوم انسانی با 15 کمیته شکل گرفت، در تک تک این کمیته ها اولویت بر بازنگری دوره های کارشناسی قرار داده شد به این دلیل که بیش از 64 درصد جمعیت دانشجویی ما در مقطع کارشناسی تحصیل می کنند.
قدیمی در بخش دیگر سخنان خود از برگزاری کارگاههای تخصصی برای آموزش بازنگری برنامه های درسی، خبر داد و گفت: در بیش از 20 کارگاهها تخصصی، شیوه ها و شاخصهای بازنگری توسط متخصصان حوزه برنامه ریزی درسی، آموزشی و کارشناسان شورای برنامه ریزی در کشور برای استادان و روسای گروه های آموزشی برگزار شد و شیوه نامه ای هم در اختیارشان قرار گرفت.
لزوم بازنگری 13000 سرفصل
مدیر کل برنامه ریزی آموزشی وزارت علوم، به برخی چالشهای پیش روی بازنگری برنامه های درسی اشاره کرد و افزود: بعد از دو سال و اندی از شروع برنامه پنجم حدود دو هزار برنامه درسی را بازنگری و تنظیم کردیم و عملاً بیش از 13 هزار سرفصل باقی ماند که یکی از چالشهای جدی ما به شمار می آید و باید توان بیشتری طی دو سال باقیمانده از برنامه پنجم به کار ببریم.
محدودیتهای ساختاری و سازمانی در امر بازنگری
این مقام مسئول وزارت علوم با بیان اینکه وزارت علوم از تمام ظرفیتهای دانشگاههای کشور برای بازنگری برنامه های درسی بهره برد، به توان دانشگاهها در این باره اشاره کرد و گفت: برای فعال کردن تمام توان دانشگاههای کشور، محدودیتهای سازمانی و ساختاری داشتیم، به عنوان مثال در حوزه علوم انسانی دانشگاههای زیادی اعلام آمادگی کرده بودند و اگر می خواستیم به یک دانشگاه اجازه فعالیت دهیم عملاً نمی توانستیم به ظرفیتهای دیگر توجه کنیم، بنابراین در حوزه علوم انسانی یک دانشگاه را هسته مرکزی قرار دادیم و دانشگاههای دیگر را همکار اعلام کردیم. در حوزه روانشناسی، علوم سیاسی، حقوق و چند رشته دیگر این ماموریت را به دانشگاه علامه دادیم اما باز هم به علت محدودیتهای ساختاری تمام ظرفیتها فعال نشد مثلاً طول مسافت یکی از محدودیتها بود.
وی با تاکید بر اینکه سعی شد قوی ترین دانشگاهها را در این زمینه فعال کنیم، اظهار داشت: در حوزه انرژی دانشگاههای تهران، صنعتی آبادان، شهید عباسپور و فردوسی مشهد فعال شدند.
به گفته قدیمی، هر چند 70 هزار عضو هیأت علمی از بازنگری برنامه های درسی استقبال کردند اما وزارت علوم به نقطه مطلوب خود در بازنگری برنامه های درسی حوزه علوم انسانی نرسید، زیرا برای بازنگری نیاز به داشتن اطلاعاتی جهانی و مطالعات تطبیقی است و وقتی 50 درصد استادان را مربیان تشکیل می دهند نمی توان از آنان توقع داشت که به خوبی در بازنگریها همکاری و توان لازم را داشته باشند. ضمن اینکه در هر تغییر مقاومتهایی وجود دارد و تصور کنید استادی که 20 سال یک برنامه درسی را تدریس می کرد حال در مقابل این تغییرات مقاومت جدی می کند.
مدیر کل دفتر برنامه ریزی آموزش عالی درباره ادامه روند بازنگری برنامه های درسی، اظهار داشت: همین روند فعلی را تا آخرین لحظه که برایمان امکان داشته باشد بدون توقف ادامه خواهیم داد.
کلمات کلیدی: منسوخ شدن برخی برنامه های درسی، لزوم بازنگری 13000 سرفصل، برنامه های درسی، بازنگری برنامه های درسی
