روز 16 آذر به عنوان روز مقاومت و ایستادگی دانشجویان این سرزمین در برابر استعمار و استبداد و خودکامگی در دفتر تاریخ این سرزمین به یادگار ثبت شده است.
روزی که به احترام شهادت سه دانشجوی دانشگاه تهران در سال 1332 به نام روز \"دانشجو\" نامگذاری شد، 60 سالگی «روز دانشجو» در کشور بهانه‌ای شد تا در گفت‌وگویی با دانشجویان برخی دانشگاه‌های پایتخت به بررسی وضعیت آموزش عالی از دیدگاه دانشجویان بپردازیم.
به گزارش سرویس «دانشگاهی» خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، آموزش عالی ایران که به شکل آکادمیک سابقه‌ای بیش از یکصد سال دارد، در سال‌های اخیر همواره دستخوش طرح‌ها و پیشنهاداتی بوده است که تاثیر آنها در دانشگاه‌های کشور نیز کمرنگ نبوده است. طرح‌هایی از جمله ارایه طرح آمایش آموزش عالی و بازنگری رشته‌های دانشگاهی، تحول علوم انسانی، اسلامی شدن دانشگاه‌ها، تغییر شیوه ورود به دانشگاه‌ها، حذف کنکور، تغییر نحوه برگزاری آزمون دکتری و طرح‌های دیگری که دانشگاه‌ها را نیز متاثر از خود کرده است.
در همین راستا به دانشگاه‌ها سر زدیم تا در برخی از این زمینه‌ها با دانشجویان صحبتی داشته باشیم.
کاهش اعمال سلیقه دانشگاه‌ها با برگزاری آزمون نیمه متمرکز دکتری
سینا یحیی زاده یکی از دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه علم و صنعت به یکی از مسایل روز آموزش عالی یعنی آزمون دکتری اشاره می‌کند و ضمن استقبال از طرح جدید وزارت علوم یعنی آزمون نیمه متمرکز دکتری، به شدت از روند مصاحبه آزمون دکتری در برخی دانشگاه‌ها انتقاد کرده و معتقد است که مصاحبه‌ها سلیقه‌ای است؛ به طوریکه هر دانشگاه در مصاحبه فقط دانشجوهایی را می‌پذیرد که در همان دانشگاه تحصیل کرده‌اند. البته در عین حال نقش 50 درصدی آزمون کتبی را در کاهش این اعمال سلیقه موثر می‌داند و با وجود اینکه می‌گوید با حذف کامل مصاحبه موافق نیست، بر هرچه کمتر شدن میزان نقش مصاحبه تاکید می‌کند.
البته در روزهای اخیر 69 رییس دانشگاه نیز با صدور بیانیه‌ای در حمایت از آزمون نیمه متمرکز دکتری خواستار برگزاری این آزمون به شیوه متمرکز همانند کنکورهای کارشناسی و کارشناسی ارشد شدند.
این در حالی است که تا سال 89 هر دانشگاه برای پذیرش دانشجوی دکتری به صورت مستقل اقدام می‌کرد و با برگزاری آزمون کتبی تخصصی در دانشگاه و انجام مصاحبه اقدام به پذیرش دانشجوی دکتری می‌کرد که از سال 90 با برگزاری اولین آزمون نیمه متمرکز دکتری، یک آزمون عمومی توسط سازمان سنجش انجام و داوطلب در صورت کسب نمره حد نصاب به دانشگاه جهت آنجام مراحل گزینش به دانشگاه معرفی می‌شود.
در ادامه سینا، دانشجوی دانشگاه علم و صنعت ایران با اشاره به برخی از مشکلات صنفی دانشگاه‌ها، ضمن انتقاد از پیشنهاد تجمیع دانشگاه‌های صنعتی تهران، معتقد است که این کار میانگین کیفی دانشگاه را پایین می‌آورد.
تجمیع دانشگاه‌ها، میانگین کیفی دانشگاه را پایین می‌آورد
وی در عین حال با تعدد شمار مدیران و کارمندان در هر دانشگاه و دانشکده مخالف است اما تجمیع را راه حل مناسبی برای این موضوع نمی‌بیند و می‌گوید: این کار نه تنها رتبه دانشگاه را ارتقا نمی‌دهد بلکه باعث نزول رتبه دانشگاه‌ها می‌شود؛ چراکه رتبه بندی بر اساس سرانه انجام می‌شود. بنابراین ممکن است با این کار تعداد مقالات دانشگاه افزایش یابد اما تعداد دانشجو نیز افزایش پیدا می‌کند. از طرفی مدیریت یک دانشگاه بزرگ با تعداد بسیار زیادی دانشجو بسیار سخت است و مشکلات خاص خود را دارد.
به گزارش ایسنا، پیشنهاد تجمیع دانشگاه‌های صنعتی تهران برای نخستین بار توسط معاون آموزشی وزارت علوم و در پی تجمیع دانشگاه‌های تهران و علوم پزشکی تهران و ایران اعلام شد که پس از آن روسای برخی از دانشگاه‌های بزرگ استان‌های کشور از جمله دانشگاه شهید چمران اهواز و بوعلی سینا همدان پیشنهاد تجمیع دانشگاه‌ها و تشکیل یک دانشگاه مادر در هر استان را دادند که تا به حال در این مورد تصمیم خاصی اتخاذ نشده است.
در ادامه یکی از دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه صنعتی شریف ضمن اشاره به تحولات صورت گرفته در دانشگاه‌ها، از کم توجهی‌های برخی مسئولان به دانشگاه و دانشجو که به نوعی سرمایه آینده کشور محسوب می‌شود، می‌گوید و عدم تخصیص بودجه مناسب به دانشگاه‌ها، نبود امکانات مناسب، عدم فراهم کردن شرایط بورس و عدم تضمین آینده شغلی را از جمله این موارد عنوان می‌کند.
انتقاد از وضعیت خوابگاه‌های دانشجویی
مصطفی که دانشجوی سال سوم رشته مهندسی شیمی است از وضعیت خوابگاه‌های دانشگاه ابراز نارضایتی کرده و می‌گوید: کمبود بودجه دانشگاه و عدم ساخت خوابگاه‌های جدید مشکلاتی را برای دانشجویان خوابگاهی این دانشگاه به همراه داشته است؛ به طوری که افزایش ظرفیت دانشگاه و عدم توسعه متناسب خوابگاه‌ها با این افزایش ظرفیت باعث شلوغی بیش از حد خوابگاه‌ها و در نهایت ایجاد مشکلاتی برای خوابگاه نشینان شده است.
او که دانشجویان دانشگاه شریف را به نوعی دانشجویان نخبه ایرانی می‌داند و انتظارات خاصی از دانشگاه در این قبال دارد، می‌گوید: دانشگاه آن طور که باید به دانشجو رسیدگی نمی‌کند و دانشجو احساس نمی‌کند که کسی هوایش را دارد. اگر کسی خودش به فکر خود نباشد قطعا مشروط می‌شود و دل کسی برای او نمی‌سوزد. اما باید برای دانشجویی که در بهترین دانشگاه ایران تحصیل می‌کند ارزش بیشتری قائل شد.
یکی دیگر از دانشجویان دانشگاه صنعتی شریف نیز از افزایش نرخ مهاجرت در دانشگاه‌های بزرگ صحبت می‌کند و می‌گوید: برای جلوگیری از افزایش نرخ مهاجرت در دانشگاه‌های بزرگ باید فکری کرد. مسئولان باید با افزایش تسهیلات و تجهیزات در دانشگاه‌ها، ماندگاری دانشجویان و اساتید را در دانشگاه‌ها افزایش دهند.
ارتباط با صنعت اولویت دانشگاه‌ها باشد
وی تفاوت آموزش عالی ایران و کشورهای پیشرفته دنیا را در برنامه‌ریزی دانشگاه برای ارتباط با صنعت می‌داند و معتقد است: در آن کشورها دانشگاه می‌داند که دانشجو را برای چه کاری آماده می‌کند در حالی که در ایران تب مدرک گرایی باعث شده که دانشجو فقط مدرک می‌گیرد. از طرفی در کشورهای پیشرفته دانشجو درگیر پروژه‌های صنعتی می‌شود؛ اما در ایران آموزش‌ها کاربردی نیست، واحدهای عملی بسیار اندک هستند و همان تعداد اندک نیز دردی از دانشجو دوا نمی‌کند. دانشجو هر چه هست و نیست را در کتاب‌ها می‌بیند.
البته چند سالی است که با توسعه دانشگاه‌های علمی کاربردی و فنی‌حرفه‌ای، آموزش‌ها به این سمت و سو در حال حرکت است.
او می‌افزاید: از طرفی دانشجویان نخبه دانشگاه‌های بزرگ که برای تحصیل به کشورهای پیشرفته می‌روند، اکثرا از سوی استاد راهنمای خود \"فاند\" می‌گیرند. یعنی علاوه بر اینکه هزینه تحصیل نمی‌دهند، مبلغی را حدود سالیانه 20 هزار دلار به عنوان هزینه زندگی دریافت می‌کنند که برای آنها به نوعی سود نیز دارد.
قبل از اجرا، زیرساخت‌های حذف کنکور فراهم شود
دانشجوی دیگری با اعلام موافقت کلی خود با حذف کنکور، معتقد است که اگر زیر ساخت‌های درست برای این کار طراحی نشود، منجر به ضعف آموزش عالی و هرج و مرج و بی نظمی در نظام آموزش و پرورش می‌شود.
او می‌گوید: اجرای طرح حذف کنکور باید به گونه‌ای باشد که نقش دبیرستان در نمره دهی به دانش‌آموزان تاثیری نداشته باشد؛ بلکه هر فرد به واسطه توانایی‌های خود نمره بگیرد.
این دانشجوهمچنین از کیفیت پایین تغذیه در دانشگاه شریف انتقاد می‌کند و می‌گوید که در حال حاضر مساله قیمت غذا مطرح نیست؛ بلکه بیشتر دانشجویان حاضرند پول بیشتری داده و غذای با کیفیت تری را بخورند.
رواج مدرک‌گرایی معضل دانشجویان
اما به سراغ دانشگاه دیگری می‌رویم. قدیمی ترین دانشگاه آکادمیک کشور، دانشگاهی با حدود 35 هزار جمعیت دانشجویی.
عرفان یکی از دانشجویان دانشگاه تهران است که زمانی که از او درباره مدرک گرایی دانشجویان سوال می‌شود می‌گوید که میانگین مدرک گرایی به ویژه تب ارشد و دکتری در سال‌های اخیر رو به افزایش بوده، اما هنوز برای عده‌ای از داشجویان این موضوع مهم نیست.
او درباره دلیل گرایش دانشجویان به گرفتن مدرک صرف، تصریح می‌کند: برای عده زیادی از دانشجویان دیگر نه معدل فرق می‌کند و نه دانشگاه، چرا که زمانی که فردی پس از فارغ التحصیلی برای کار به جایی مراجعه می‌کند، فقط از او مدرکش را می‌پرسند و خیلی بار علمی فرد تاثیری در استخدام وی ندارد.
نگرانی نسبت به مصرف دخانیات در دانشگاه‌ها
این دانشجو همچنین با اشاره به نرخ مصرف دخانیات در دانشگاه‌ها، می‌گوید: در بین همکلاسی‌هایم تعدادی سیگار یا قلیان می‌کشند که به نوعی به یک تفریح تبدیل شده است؛ اما در این زمینه برخورد و فشار، اهرم خوبی برای رفع این معضل اجتماعی نیست؛ بلکه این امر نیاز به فرهنگ سازی و جایگزینی تفریحات سالم دارد.
وی با بیان اینکه دانشگاه یکی از تاثیرگذارترین نهادها در جامعه است، می‌افزاید: بسیاری از فرهنگ‌ها در جامعه ابتدا در دانشگاه شکل می‌گیرد. از طرفی بسیاری از قشر جوان جامعه که مستعدترین افراد برای آلودگی به دخانیات هستند در دانشگاه‌ها تحصیل می‌کنند؛ بنابراین نباید به دانشگاه تنها به عنوان یک فضای آموزشی نگاه کرد؛ بلکه باید نقش تربیتی آن نیز به طور جدی دنبال شود.
این دانشجو معتقد است که یکی از این راهکارها ایجاد فضاهای تفریحی در دانشگاه‌ها برای استفاده دانشجویان است. چرا که در بسیاری از دانشگاه‌ها امکانات ورزشی تنها برای گذراندن دروس تربیت بدنی و مربوطه است.
همچنین احسان دانشجوی دانشگاه علم و صنعت، درباره پذیرش دانشجوی پولی در دانشگاه‌های معتبر کشور اظهار نظر کرده و می‌گوید: این کار علیرغم اینکه باعث ایجاد احساس تبعیض و اختلاف طبقاتی می‌شود، اما با توجه به تقاضا از طرف جامعه و مشکل بودجه دانشگاه‌ها امری طبیعی است؛ چرا که هزینه تجهیزات و تحصیل به قدری بالاست که بودجه در نظر گرفته شده برای دانشگاه‌ها پاسخگوی آن نیست.
دانشگاه‌های پولی، مدرک فروشی می‌کنند
اما در عین حال یکی از دانشجویان دانشگاه شریف این کار را \"مدرک فروشی\" می‌داند و معتقد است که دانشگاه از این راه از اعتبار مدرک خود استفاده کرده و پول درمی‌آورد.
وی که به شدت منتقد پذیرش چنین دانشجویی در دانشگاه‌های معتبر است می‌گوید: همیشه قشر فقیر در یک موضوع، آن هم آموزش و تحصیل می‌توانسته از قشر غنی جامعه سرتر باشد که با این موضوع اهمیت پول بیشتر به چشم می‌آید.
البته در این زمینه بارها از مسئولان وزارت علوم و دانشگاه‌ها تاکید کرده‌اند که این دانشجویان از ظرفیت مازاد دانشگاه‌ها استفاده کرده و هزینه‌ای نیز بر روی دوش دانشگاه‌ها و دولت نخواهند گذاشت؛ بنابراین این موضوع هم می‌تواند منبع در‌آمدی برای دانشگاه‌ها برای رسیدگی به امور دیگر و هم تلاش در جهت توسعه علمی کشور باشد.
از طرفی مخالفان پذیرش این نوع دانشجو در دانشگاه‌های بزرگ کشور معتقدند که این امر بی عدالتی نسبت به دانشجویانی است که با سال‌ها تلاش مستمر موفق به اخذ یکی از صندلی‌های دانشگاه‌های معتبر ایران شده‌اند و از سوی دیگر این دانشجویان نمی‌توانند هم‌پای سایر دانشجویان درس بخوانند و ممکن است حتی باعث ضعف دیگر دانشجویان نیز شوند.
پژوهش و حمایت از پایان‌نامه‌ها اولویت دانشگاه باشد
این دانشجوی دانشگاه صنعتی شریف معتقد است که باید اولویت دانشگاه در بخش توجه به مقالات و سرمایه گذاری در بخش پژوهش باشد؛ چرا که در حال حاضر مثلا یک دانشجوی کارشناسی ارشد باید هزینه پایان نامه‌اش را خودش بدهد و اگر بخواهد پایان نامه خوب و مفیدی را جمع کند باید مبلغ زیادی را هزینه کند.
او می‌گوید: دانشگاه باید در این گونه موارد توجه ویژه ای داشته باشد؛ چرا که پایان نامه چکیده و ماحصل یک دوره تحصیل دانشجو است.
البته این مشکل می‌تواند ناشی از مشکل بودجه دانشگاه‌ها به ویژه بودجه پژوهشی باشد؛ بنابراین به نظر می‌رسد که نیاز است توجه ویژه‌ای به بودجه‌های پژوهشی دانشگاه‌ها شود.
و کلام آخر؛
در حال حاضر علیرغم تحریم‌ها و مشکلات و کمبودهای تجهیزاتی و اعتباری که دانشگاه‌ها با آن دست و پنجه نرم می‌کنند، ایران اسلامی به همت دانشگاهیان و نخبگان علمی در جایگاه شانزدهم تولید علم جهانی قرار دارد. اگرچه این مهم، موجب افتخار هر ایرانی است اما بی‌شک مسئولیت دانشگاهیان و جامعه علمی کشور را در حفظ و ارتقای این جایگاه بیشتر می‌کند، مهمی که با توجه بیشتر به دانشگاه‌ها و رفع دغدغه‌های آنها میسر است.
کلمات کلیدی: 16 آذر، روز دانشجو، 16 آذر 91، روز دانشجو سال 91
