اهمیت و نقش آموزش عالی در توسعه و پیشرفت کشور بر کسی پوشیده نیست؛ اما متاسفانه مشکلات مزمن و تکراری چون کمبود بودجه، نبود امکانات، فرسودگی تجهیزات و تب مدرک گرایی عرصه را برای توسعه کیفی و فعالیت تاثیرگذار دانشگاه‌ها تنگ کرده است.
به گزارش خبرنگار سرویس «دانشگاهی» ایسنا، در روزگاری که موضوعاتی چون دانشگاه نسل سوم و تربیت کارشناسانی کارآزموده و توانمند مطرح است، دانشگاههای کشور برای رسیدن به دانشگاه مطلوب با چالش‌های فراوانی روبرو هستند.
دانشگاه مطلوب چه دانشگاهی است؟ پرسشی که ایسنا با مسئولین و اعضای جامعه دانشگاهی مطرح کرد.
دانشگاه آینده دانشگاهی خود تنظیم و خود رهبر است
دکتر جعفر توفیقی در بیان ویژگی‌های دانشگاه مطلوب گفت: دانشگاهی که صرفا در اختیار دولت یا بازار است، پاسخگوی جامعه دانشگاهی نیست. دانشگاه یک نهاد ثابت نیست، چراکه در مسیر تحول خودش در طول تاریخ، مسیر پر پیچ و خمی را طی کرده است و در حال حاضر نیز مسیرهای مختلفی پیش روی دانشگاه و دانشگاهیان است.
وی با بیان اینکه شیوه‌های مدیریتی و برنامه‌ریزی دانشگاه در سراسر دنیا به صورت دقیق در حال بررسی است، اظهار کرد: یکی از مسائل مهمی که در آموزش عالی مطرح است، بحث دانشگاه آینده است که این دانشگاه چه رسالتی را باید داشته باشد.
توفیقی با بیان اینکه دانشگاه‌ها همواره بازیگر اصلی تغییرات و تحولات جامعه هستند، تصریح کرد: چیزی که مسلم است این است که مشکلات موجود فقط توسط علم و تکنولوژی حل می‌شود، چراکه دانشگاه‌ها به عنوان مهمترین نهاد تولید علم و تکنولوژی مهمترین بازیگران حل مشکلات جامعه جهانی هستند.
مشاورعالی وزیرعلوم، دانشگاه آینده را دانشگاهی خود تنظیم و خود رهبر دانست و گفت: دانشگاه آینده به عنوان یک سازمان هوشمند توانایی دارد که مسیر آینده خودش را تنظیم و با مشارکت اعضای هیات علمی خود برای آینده آن دانشگاه برنامه ریزی کند. به عبارت دیگر دانشگاهی است که خودش تنظیم کننده امور باشد، اما این در حالی است که دانشگاه امروز اجازه دخول دیگران و ارزیابی آنها را داده است.
ساختارهای خشک، دیگر پاسخگوی جامعه دانشگاهی نیست
توفیقی با بیان اینکه ساختارهای خشک، دیگر پاسخگوی جامعه دانشگاهی نیست، اظهار کرد: دانشگاه آینده دانشگاهی است که در بطن جامعه و در راستای نیازهای جامعه حرکت کند.
وی با بیان اینکه دانشگاهی که صرفا در اختیار دولت یا بازار است، پاسخگوی جامعه دانشگاهی نیست، تاکید کرد: دانشگاه باید به عنوان یک نهاد مستقل حرکت کند، چراکه در دانشگاه آینده، بروکراسی و سلسله مراتبی دانشگاه مسطح و افقی است.
مشاورعالی وزیرعلوم با بیان اینکه یک دانشگاه اگر بخواهد عضو هیئت علمی جذب کند، باید سلسله مراتبی را از بیرون دانشگاه بگذراند، گفت: متاسفانه در حال حاضر یک سلسله مراتب عمودی که کاهش‌دهنده اختیارات کمی و کیفی دانشگاه است، ایجاد شده که باید در دانشگاه مطلوب از آنها فاکتور گرفته شود.
توفیقی با بیان اینکه در حال حاضر 4.5 میلیون دانشجو و 2500 دانشکده و مرکز آموزش عالی داریم، اظهار کرد: امروزه از بسیاری از پردیس‌های دانشگاهی فیزیک‌زدایی می‌شود و فرایندهای مجازی جایگزین می‌شوند به طوری که بسیاری از فعالیت‌ها به سمت تکنولوژی و در ارتباط با آن حرکت می‌کنند.
وی افزود: دانشگاه مطلوب باید دارای یک سیستم باز و تعاملی باشد و این در حالیست که سیستم‌های مدیریتی در ایران با اعضای هیئت علمی خود نیز بیگانه هستند.
مشاورعالی وزیرعلوم با بیان اینکه سیستم‌های باز و مشارکتی حاصل جستجوی رضایتمندانه اعضای هیات علمی است، اظهار کرد: برنامه‌هایی که در یک دانشگاه تنظیم می‌شوند، چیزی نیست که از بیرون دانشگاه به آنها تحمیل شود.
توفیقی با بیان اینکه دانشگاهیان در مقابل برخی برنامه‌ها و آیین نامه‌هایی که به آنها ابلاغ می‌شود، معترضند، تصریح کرد: این نارضایتی مشکلات فراوانی را در یک سیستم به وجود می‌آورد و موجب کاهش کیفیت می‌شود. نارضایتی به عنوان یک آفت برای یک سازمان عمل می‌کند و مانع رسیدن سازمان به اهداف متعالی آن می‌شود، بنابراین ما باید از شیوه‌هایی استفاده کنیم که در حالی که برنامه ریزی شده هستند، باعث افزایش کیفیت و رضایت مندی جامعه دانشگاهی نیز شوند.
مشاورعالی وزیرعلوم با بیان اینکه زمانی که مشارکت در دانشگاه صورت بگیرد، حس مسوولیت پذیری افزایش پیدا می‌کند، گفت: بسیاری از روش‌های سازمانی در حال تغییر است و امیدواریم این دانشگاه مطلوب در آینده تحقق پیدا کند.
دانشگاه باید محل نواندیشی و نوآفرینی باشد
مشاورعالی وزیرعلوم با بیان اینکه توسعه دانش اگر در بستر اخلاق صورت نگیرد، نمی‌توان نیازهای جامعه را برطرف کرد، گفت: امروزه دانشگاه به دنبال ارزش‌های جدید است، به طوری که دانشگاه باید محل نواندیشی و نوآفرینی باشد و یک استاد دانشگاه باید بتواند فرصت‌های یادگیری خلق کند.
وی تصریح کرد: دانشگاه امروز تنها دانشگاه حل مسئله نیست و دانشگاه آینده باید محل طرح سوال و تکثیر آن باشد چرا که در مراجعه به سوال ذهن و فکر مشغول و در جستجوی پاسخ، علم پیشرفت می‌کند.
توفیقی با بیان اینکه در نظام برنامه‌ریزی دانشگاه آینده میان رشته‌ها حرف اول را می‌زنند گفت: امروزه نگاه مجزا و انفرادی به تخصص‌ها، پاسخگوی مواجهه با چالش‌های جهانی نیست .
مشاورعالی وزیرعلوم با اشاره به اهمیت استقلال دانشگاه‌ها، گفت: مهمترین کلید واژه دانشگاه آینده استقلال دانشگاه است، چرا که دانشگاه یک نهاد توانمند و ظرفیت ساز است و می‌تواند در تمام مسائل مالی، آموزشی و پژوهشی خود را اداره کند.
توفیقی با بیان اینکه روش بخشنامه‌ای و پیچیده کردن تصمیمات وزارت علوم امروزه پاسخگوی دانشگاه مطلوب نیست، گفت: دانشگاه آینده با نظام تکنولوژی، کارآفرینی و اقتصادی یکپارچه است.
رییس دانشگاه بوعلی سینا: "دانشگاه مطلوب"، دانشگاهی اسلامی است
رییس دانشگاه بوعلی سینا همدان با بیان اینکه "دانشگاه مطلوب"، دانشگاهی اسلامی است، گفت: دانشگاه مطلوب نظام جمهوری اسلامی دانشگاهی اسلامی است، دانشگاهی که در آن دانشجویان و اساتیدش متعهد و پایبند ارزش‌ها باشند .
زلفی‌گل با بیان اینکه دانشگاه مطلوب یکی از بحث‌های محتوایی آموزشی و پژوهشی است، به خبرنگار ایسنا افزود: یکی از مقوله‌های مهم برای در نظر گرفتن دانشگاه مطلوب، "استاد" است؛ به گونه‌ای که استاد در دانشگاه باید به نحوی عمل کند که بتوان گفت این دانشگاه، دانشگاهی مورد قبول و درخور نظام جمهوری اسلامی است.
وی یکی دیگر از شاخصه‌های دانشگاه مطلوب را "دانشجو" دانست و اظهار کرد: برای داشتن دانشگاه مطلوب باید دانشجویی فعال داشت. به همین دلیل باید در محیط آموزش عالی، فضایی ایجاد شود تا دانشجو بتواند فعالیت‌های خود را در چارچوب قانون انجام دهد.
رییس دانشگاه بوعلی سینا همدان با بیان اینکه یکی دیگر از معیارهای دانشگاه مطلوب، "بحث فرهنگ دانشگاهی" است، گفت: فعالیت‌ها و اقدامات دانشگاه باید بر مبنای معیارهای فرهنگی و دینی باشد تا بتوان به چشم‌انداز دانشگاه مطلوب دسترسی پیدا کرد.
دانشگاهی که نیروی سکولار تحویل جامعه بدهد، مطلوب نیست
وی با بیان اینکه در نظام جمهوری اسلامی دانشگاهی که نیروی سکولار تحویل جامعه بدهد، مطلوب نیست، خاطر نشان کرد: تنها اختلاف دانشگاههای ما با دانشگاههای غربی این است که آنها نیروی متخصص سکولار تربیت می‌کنند. به همین دلیل دانشگاه مطلوب جمهوری اسلامی باید نیروهای متعهد و متخصص، دین‌مدار و اخلاق محور تربیت کند.
رییس دانشگاه بوعلی سینا همدان با بیان اینکه دانشگاه مطلوب نظام جمهوری اسلامی باید انسان‌هایی با اخلاق و با ایمان را تربیت کند، گفت: دانشگاه نظام جمهوری اسلامی باید مطابق معیارها و در چارچوب اهدافی گام بردارد.
مسوول انجمن اسلامی دانشگاه تهران: رشد چند بعدی دانشجو مهمترین مولفه دانشگاه مطلوب
محمد رهبری مسوول انجمن اسلامی دانشگاه تهران، دانشگاه مطلوب را دانشگاهی دانست که در آن اعضا بتوانند در تمام ابعاد رشد کنند به طوری که آزادی انجام فعالیتی در چارچوب قانون وجود داشته باشد.
وی اظهار کرد: دانشگاه مطلوب دانشگاهی است که در آن علاوه بر اینکه باید از نظر آکادمیک و علمی وضعیت خوبی داشته باشد، باید کمک کند که هم اساتید و هم دانشجویان بتوانند در ابعاد دیگر فرهنگی و اجتماعی نیز رشد کنند.
این دانشجو خاطرنشان کرد: در دانشگاه باید آزادی فراهم شود به گونه‌ای که دانشجویان بتوانند مسایل مختلفی را در چارچوب فضای دانشگاه تجربه کنند، چراکه بی شک کسب تجربه در چنین فضایی می‌تواند کمک شایانی به رشد و بالندگی دانشجو در فضای بیرون کند.
مسوول انجمن اسلامی دانشگاه تهران با بیان اینکه دانشگاه باید در درجه اول به فکر ارتقای علم باشد و آن را جزو الویت‌های خود بداند، گفت: باید در دانشگاه فضایی ایجاد شود که دانشجویان و اساتید بتوانند در تمام ابعاد رشد کنند، به عبات دیگر باید آزادی بیشتر به دانشجویان و اساتید داده شود.
استاد دانشگاه علوم اقتصادی: رقابت در نظام آموزش عالی کشور تعریف نشده است
دکتر شقاقی عضو هیات علمی دانشگاه علوم اقتصادی دانشگاه مطلوب را دانشگاهی دانست که بتواند در کنار نقش آموزشی، نقش یک بنیاد اقتصادی را نیز ایفا کند.
وی با اشاره به اینکه تعریف دانشگاه مطلوب در نظام آموزشی عالی، دانشگاه رقابت‌پذیر است، به ایسنا، گفت: مهمترین ضعف نظام آموزشی کنونی آن است که دانشگاه‌ها از موهبت رقابت به دور هستند، به عبارت دیگر زمانی آموزش عالی می‌تواند ادعای یک دانشگاه مطلوب را کند که بتواند سیستم رقابت را درون دانشگاه‌ها شکل دهد.
دکترشقاقی با اشاره به لزوم انجام سیاست‌گذاری‌های کلان از سوی وزارت علوم برای ایجاد رقابت بین دانشگاه‌ها، تصریح کرد: یکی از راه‌های شکل‌دهی این رقابت، توجه و ارزیابی رتبه‌بندی دانشگاه‌ها است.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم اقتصادی با بیان اینکه بودجه باید بر اساس یک رتبه‌بندی و ارزیابی به هر دانشگاه اختصاص یابد، دراین باره اظهارکرد: جایگاه هر دانشگاه در رتبه‌بندی کشوری باید در میزان بودجه‌ای که به آن دانشگاه اختصاص داده می‌شود، تاثیرگذار باشد و به این صورت رقابت در بین دانشگاه‌ها برای کسب بودجه بیشتر افزایش می‌یابد.
وی یکی دیگر از ضعف‌های کنونی دانشگاههای کشور را وابستگی مالی این دانشگاه‌ها به دولت دانست و خاطرنشان کرد: وزارت علوم باید یک برنامه راهبردی اقتصاد دانش بنیان را برای دانشگاههای کشور مشخص کند تا بر اساس این برنامه تعیین شود که هر دانشگاه به چه میزان می‌تواند کسب درآمد کرده و به تجاری‌سازی پژوهش‌های خود بپردازد.
دکترشقاقی در ادامه با بیان اینکه نسل سوم دانشگاه‌ها، نسلی است که به سمت ارائه مشاوره به صنعت و درواقع کاربردی کردن علم در اقتصاد پیش می‌رود، تصریح کرد: در واقع دانشگاه‌ها نه تنها نباید مشکل محدودیت منابع مالی داشته باشند، بلکه باید از طریق پژوهش‌ها، خود منبعی برای کسب ثروت باشند.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم اقتصادی با تاکید بر اینکه یک دانشگاه مطلوب، دانشگاهی است که در کنار آموزش محوری بتواند با عملیاتی کردن پژوهش‌ها، استقلال مالی خود را کسب کند، اظهار کرد: در حال حاضر دانشگاههای کشور متکی به بودجه دولتی و یا شهریه دانشجویان هستند که این امر در سطح آموزش عالی دنیا امری منسوخ شده محسوب می‌شود.
وی با تاکید بر اینکه تجاری‌سازی پژوهش در حال حاضر از بدیهیات آموزش عالی در دنیا به شمار می‌رود، افزود: این امر به بسترسازی و سیاست‌گذاری‌های کلان در وزارت علوم نیز احتیاج دارد.
رئیس دانشگاه هنراصفهان: فاصله معنادار بین دانشگاه‌ها باید کاهش یابد
رییس دانشگاه هنر اصفهان دانشگاه مطلوب در نظام آموزش عالی را دانشگاهی دانشجو محور دانست و گفت: نظام آموزش عالی در ایران نظامی ناهمگون است.
وی با بیان اینکه اساس ایجاد دانشگاه پرورش انسان مطلوب است، اظهارکرد: فردی که وارد دانشگاه می‌شود هم در زمینه‌های علمی و هم در زمینه‌های اجتماعی و فرهنگی باید به بلوغ برسد.
دکتر فرهنگ مظفر با بیان اینکه دانشگاههای کشور باید در راستای عرضه علم و فناوری در سطح جهانی خود را تجهیز کنند، گفت: همچنین در کنار این رویکرد صنعتی دانشگاه‌ها لازم است یک رویکرد فرهنگی را نیز داشته باشند. از این نظر فعالیت دانشگاه‌ها به بلوغ رساندن دانشجو و ایجاد فرصت فعالیت در حوزه‌های مختلف متمرکز می‌شود.
رییس دانشگاه هنر اصفهان با اشاره به اینکه ورود به حوزه سیاسی نیز بخشی از فعالیت‌های فرهنگی دانشجو در دانشگاه به حساب می‌آید، خاطرنشان کرد: این امر لزوما به معنای ورود به احزاب سیاسیی نیست؛ بلکه دانشجو باید برای مدیر شدن آماده شود. بر این اساس دانشگاه محلی برای برخورد اندیشه است و فعالیت‌های سیاسی در دانشگاه در بستر حوزه علم انجام می‌شود.
وی با ارزیابی آموزش عالی و دانشگاه‌ها در کشور با تاکید بر اینکه در حال حاضر برخی دانشگاههای ایران ویژگی‌ها و توان علمی و فرهنگی بالایی را در محیط دانشگاه فراهم آورده‌اند، افزود: با این حال برخی دیگر از دانشگاه‌ها نیز در همه این زمینه‌ها ضعیف عمل کرده‌اند که این امر نشان دهنده نظام آموزش عالی ناهمگون در ایران است.
دکتر فرهنگ مظفربا اشاره به اینکه توسعه نامتوازن و امکانات ناهمگون در دانشگاه‌ها یکی از عوامل ایجاد این فضای ناهمگون است، اظهارکرد: در دانشگاههای سطح جهان نیز این فاصله دیده می‌شود با این حال فاصله دانشگاهی در ایران به شکل معناداری محسوس است.
رییس دانشگاه هنر اصفهان با تاکید بر اینکه این فاصله بین دانشگاه‌ها باید به نفع بهبود سطح دانشگاهی کاهش پیدا کند، اظهار کرد: در این عرصه لازم است حداقل‌هایی تعیین شود که همه دانشگاه‌ها بر اساس آن تنظیم شود و سپس دانشگاه‌ها بالاتر از این خط استاندارد ارتقاء پیدا کنند که این امر نیازمند آموزش متوازن در سطح کشور و ایجاد فرصت برابر بین دانشگاه‌ها است
به گزارش ایسنا، توسعه آموزش عالی به عنوان یکی از شعارها و دستاوردهای دولتهای اخیر بوده که در بحث ارزیابی پیشرفت کشورها معیاری مهم به شمار می‌رود؛ اما متاسفانه افزایش تعداد دانشگاههای کشور و در نتیجه پذیرش بالای دانشگاه‌ها در سال‌های اخیر باعث شده تا کیفیت و ارتقاء دانشگاه‌ها به نوعی نادیده گرفته شود و مشکلات فراوانی را برای جامعه دانشگاهی ایجاد کند که امید است در دولت جدید و با تدبیر مسوولین و اعضای جامه دانشگاهی بتوان به دانشگاه مطلوب دست یافت.
