ایران مدرس به نقل از دانشجوآنلاین: شناخت ابعاد وجودی انسان آنقدر جذاب است که رشتهی روانشناسی را به یک از پرطرفدارترین رشتههای آزمون ارشد تبدیل کرده است. در این گفتوگو به سراغ کسی رفتیم که در پنج گرایش رشته روانشناسی رتبه یک را کسب کرده است.
پیشنهاد ویژه ایران مدرس: کارشناسی ارشد مجموعه روانشناسی
بابک همتیان کارشناسی روانشناسی بالینی را در دانشگاه تهران گذارنده است. او مطالعه منابع آزمون ارشد را از شهریورماه شروع میکند و موفق میشود در پنج گرایش روانشناسی بالینی، بالینی کودک، روانشناسی عمومی، روانسنجی و علوم شناختی رتبه یک را کسب کند.
او برخلاف رتبهیک های سابق که ترجیح میدادند در رشته روانشناسی بالینی تحصیل کنند، گرایش ارشد علوم شناختی را انتخاب میکند و مشغول به تحصیل میشود. وی اکنون به عنوان مشاور در موسسه آموزش عالی آزاد مدرسان شریف مشغول است.
به داوطلبان آزمون ارشد رشته روانشناسی پیشنهاد میکنیم خواندن این گفتوگو را از دست ندهند.
- برای شروع درباره رشته روانشناسی و گرایش های آن توضیح میدهید؟
روانشناسی رشتهای است که از نظر روش هایی که به کار می برد بسیار متنوع است؛ از مباحث ریاضیاتی گرفته تا زیستی و اجتماعی. ولی وجه مشترک همهی اینها این است که دغدغهی فهمیدن رفتار انسان را دارند.
گرایشهای مختلفی از رشته روانشناسی در دانشگاههای کشور وجود دارند، که هریک به جنبه های مختلف این رفتار میپردازند. گرایشی که بیشتر داوطلب ها دنبال آن هستند، روانشناسی بالینی است. هدف این گرایش بیشتر تشخیص و درمان اختلالات روانی است. گرایش روانسنجی هم بیشتر با آزمون سازی سروکار دارد. گرایش روانشناسی عمومی نیز بیشتر با تحقیقات پایه سرو کار دارد.
گرایش علوم شناختی هم جزوه علوم پایه محسوب می شود و داوطلب های خاص خود را دارد. بسیاری از داوطلب ها راغب به انتخاب این گرایش نیستند. لازمهی انتخاب این رشته این است که داوطلبان باید توانایی ریاضیاتی داشته باشند. چون ریاضی در تمام مقاطع این رشته وجود دارد. واحدهای زیست شناسی هم در تمام مقاطع وجود دارد.
گرایش صنعتی و سازمانی هم درس های متمایزی دارند و به نحوی جدای از سایر گرایش ها هستند. حیطه کاری این افراد هم بیشتر این است که بهره وری را در سازمان افزایش داده و امور استخدامی را انجام دهند. این گرایش در دانشگاه های معدودی مثل ـ شهید چمران اهواز، اصفهان و ... ـ ارائه می شود.
پیشنهاد می شود مقاله فنون روان شناختی در تدریس را هم بخوانید.
- داوطلبان رواشناسی، بیشتر از چه رشته هایی هستند؟
قاعدتا درصد قابل توجهی خود بچه های روانشناسی هستند. ولی شاید حدود نیمی از داوطلب ها از رشته های دیگر به سمت روانشناسی تغییر مسیر می دهند. بیشتر این افراد از حسابداری و مدیریت تغییر رشته می دهند. اما هر از گاهی دیده ام کسانی را که از فیزیک، عمران و کامپیوتر به این رشته آمده اند.
نکته جالب این جاست که این افراد در روانشناسی موفق هم هستند. من کارشناسی ام در دانشگاه تهران بودم و هر سال میدیدم جمع زیادی از قبولی های ارشد روانشناسی از رشته های دیگر هستند.
- درباره گرایش علوم شناختی هم توضیح میدهید؟
علوم شناختی یک حیطه علوم پایه است که بیشتر دغدغه های آن این است که مغز انسان چگونه محیط اطراف را ادراک می کند، زبان چگونه در ذهن انسان شکل می گیرد و موضوعاتی از این قبیل را بیشتر مد نظر دارد.
روش هایی که در این رشته به کار می رود، بیشتر تاثیر پذیرفته از علوم دقیقی است. یعنی گرایش زیادی به مباحث ریاضیاتی، شبیهسازی کامپیوتری یا ـ چیزی که اخیرا در این رشته رشد پیدا کرده است ـ روش های تصویربرداری مغزی و بقیه متدهایی است که به علوم اعصاب مربوط است، دارد.
این رشته برای کسانی که علاقمند به کارهای پژوهشی هستند، می تواند جذاب باشد. به ویژه این که اخیرا در نهاد ریاست جمهوری ستادی برای پیشبرد علوم شناختی بنیان گذاشته شده و احتمالا بودجه ای که در این زمینه خواهد طی سال های آینده بیشتر خواهد شد.
تعدادی از درس های این رشته با بقیه درس های روانشناسی مشترک است؛ مثل درس روانشناسی رشد و زبان. علوم شناختی سه درس اختصاصی به نام های مبانی علوم اعصاب، اصول علوم شناختی و روانشناسی.
- کدام درس های این رشته تاثیر بیشتری در آزمون ارشد دارند؟
درباره این که کدام درس ها مهم تر است باید بگویم درس زبان اهمیت خاصی دارد به این دلیل که خیلی از داوطلب ها یا به درصد کمی از سوال ها جواب می دهند و یا سوالات این درس را سفید می گذارند. حتی بعضی ها درصدشان منفی می شود! اگر داوطلب ها بتوانند روی این درس تمرکز کنند و بتوانند حداقل به 30 درصد سوالات زبان جواب دهند، خیلی خوب خواهد بود.
درس آمار دیگر درس مهم برای آزمون روانشناسی است. با اینکه این درس ضریب یک دارد، اما باز هم به این دلیل که بسیاری از افراد به درصد کمی از سوالات جواب می دهند، اگر کسی درصدهایش در این درس بالا باشد می تواند رتبه خوبی کسب کند.
بعد این درس ها، سه درس اختصاصی و ضریب بالای این رشته، یعنی روانشناسی بالینی، روانشناسی مرضی و رواشناسی رشد هستند، که بسیار تاثیر گذارند. همه این سه درس مهم هستند، اما روانشناسی بالینی از بقیه مهم تر است و ضریب سه دارد. معمولا پاسخ به سوال های این درس هم سخت تر است، به این دلیل که سوالات خارج از منبع نیز در بین سوالات گنجانده می شود.
تنها درس هایی که اهمیت کمتری در آزمون گرایش روانشناسی دارند، علم النفس و روانشناسی فیزیولوژیک هستند.
مطالعه مقاله معرفی رشته روانشناسی هم می تواند مفید باشد.
- شما مطالعهتان را از کی شروع کردید؟ توصیهتان برای داوطلبها چیست؟
طبیعتا داوطلبهای این رشته هرچه زودتر شروع میکردند بهتر بود، ولی الان هم ـ در اوایل شهریور ـ دیر نیست. من قبل از کنکور شرایطی برایم پیش آمد که مجبور شدم از شهریورماه شروع کنم. پس این امکان وجود دارد که کسی از شهریور شروع کند و در آزمون ارشد هم موفق شود.
- روزانه چند ساعت مطالعه میکردید؟
من حقیقتا خیلی کم درس می خواندم؛ هفته ای 20 ساعت! البته این را همیشه به کسانی که برای مشاوره به من مراجعه می کنند می گویم که اگر می توانستم حتما بیشتر مطالعه می کردم. ذهن من کمی تنبل است (با خنده). من وقتی روزی سه تا چهار ساعت مطالعه می کردم، دیگر ذهنم کار نمی کرد.
من ریسک کردم و همین تعداد ساعت کم مطالعه باعث شد که من برای مطالعه ثبات نداشته باشم. گاهی اوقات هفته به هفته مجبور می شدم منبع ام را عوض کنم که مهمترین مطالب را در این زمان کم خوانده باشم. پیشنهاد می کنم بچه های این شرایط من را تجربه نکنند و اگر امکان مطالعه بیشتر برایشان فراهم است آن را از دست ندهند.
- برای مطالعهی درسهای این رشته، روش خاصی را پیشنهاد میکنید؟
کنکور ارشد روانشناسی به این نحو است که با خواندن همه منابع نمی شود در آن موفق شد. منابع باید خیلی استراتژیک مطالعه شوند؛ چون تعدا د منابع زیاد است و داوطلب وقت کافی برای مطالعه همه آن ها در اختیار ندارد.
از طرفی نوع دروس این رشته جوری است که خیلی از آن ها دروس حفظی با حجم زیاد داده های ریز است. یعنی اگر شما منابع اصلی را بخوانید، بعد مدتی آن ها فراموش تان خواد شد. برای همین خیلی مهم است که شما متوجه شوید که طراحان سوال به چه نکته هایی در منابع بیشتر توجه دارند و برای شان مهم تر است.
- تجربهی خاصی از برنامهریزی مطالعه دروس این رشته دارید؟
داوطلبان باید در برنامه ریزی تحصیلی خیلی انعطاف داشته باشند. به این دلیل که به خیلی از نکات و قلقهای دروس این رشته، در حین خواندن پی خواهند برد. به عنوان مثال در طول دوران مطالعه متوجه می شوند درست است که خیلی از سوالات از فلان منبع طرح می شود، اما مطالعه آن برای کنکور فایده ای نخواهد داشت و بهتر است یک منبع دیگر جایگزین آن شود.
اینها نکته های است که داوطلب در طول مدت مطالعه متوجه خواهد شد و حتی ممکن است هر چند هفته یک بار بخش قابل توجهی از برنامه ریزی ای که کرده اند را تغییر دهند.
- این رشته منابع زیاد و قطوری دارد؛ چهطور میشود همهی آن ها را مطالعه کرد؟
تعدادی از منابع هستند که جزو منابع اصلی به شمار می روند. این کتاب ممکن است دو جلدی و حدود 1500 صفحه باشد. تقریبا هم پیشاپیش مشخص است که از چه جاهایی بیشتر سوال طرح می شود. خیلی از اوقات داوطلب ها مطالعه را شروع می کنند و در حین مطالعه متوجه می شوند که این مقدار زمانی که برای این کتاب می گذارند، ارزش ندارد.
به عنوان مثال، کتاب کاپلان که از منابع روانشناسی مرضی به شمار می رود. من در یک بررسی متوجه شدم تقریبا بدون استثنا کسانی که این کتاب را خواندند در آزمون موفق نشدند و کسانی که به سراغ این کتاب نرفتند موفق شدند! چون مطالعه این کتاب وقتی زیادی می برد و کمک زیادی هم به حفظ مطالب نمی کند.
من بخش قابل توجه ای از این کتاب را مطالعه کرده بودم که متوجه این مطلب شدم و متوجه شدم اگر کتاب مدرسان شریف را برای این درس بخوانم بهتر جواب می دهد. چون این کتاب خیلی از مباحث کاپلان را پوشش می داد و زمان کمتری هم برای مطالعه آن نیاز بود.
مطالعه مقاله معرفي و بازار کار رشته روانشناسی در مقاطع کارشناسي و کارشناسي ارشد که بیش از 300 هزار بار دیده شده است را از دست ندهید.
- فکر میکنم یادداشتبرداری هم جزو کارهایی است که داوطلبهای این رشته نباید فراموش کنند، درست است؟
داوطلب ها هر نوع تست که در دسترس دارند را جواب دهند؛ از آزمون های آزمایشی گرفته تا سوالات آزمون های سال قبل....
بله. من تقریبا برای تمام درس ها یادداشت برداری می کردم و این ها خیلی به من کمک کرد. خیلی اوقات من از روی یادداشت برداری، یک کتاب کامل را در یک نصف روز قبل از کنکور مرور می کردم.
در بعضی درس ها هم که اهمیت کمتری داشتند و نمی خواستم وقت زیادی برای یادداشت برداری صرف کنم، زیر نکات مهم آن خط می کشیدم.
- شما از چه زمانی تست زدن را شروع کردید؟
در این رشته تست زدن خیلی مهم است. یعنی داوطلب ها هر نوع تست که در دسترس دارند را جواب دهند؛ از آزمون های آزمایشی گرفته تا سوالات آزمون های سال قبل.
کاری که خودم در این زمینه انجام دادم و البته به نوعی ریسک هم بود. کنکورهای چندسال اخیر را نزدم و گذاشتم برای ماه های آخر تا بتوانم از آن ها برای رفع ایراد استفاده کنم. ضمن این که با زدن این تست ها، متوجه شوم در دوره جمع بندی بیشتر باید چه مباحثی را بخوانم.
ولی کنکورهای سال های قبل از سال های اخیر را به صورت کنکورهای کامل زدم. یعنی من کنکورهای سال 85 تا 89 را هر یک ماه یک بار، دقیقا در فضایی شبیه جلسه کنکور جواب می دادم و آن را تصحیح می کردم. این باعث می شد که کنکور برای من شبیه سازی شده و نقاط ضعفم نیز مشخص شود.
تست های سال های قبل از این را هم به صورت طبقه بندی شده، بعد از مطالعه هر فصل، با فاصله یک هفته کار می کردم.
- تست های تالیفی چقدر موثر هستند؟
تست های تالیفی مفید هستند چون تعداد تست های آزمون های سال قبل معدود هستند. یعنی داوطلبان حداکثر می تواند به سوالات کنکور از سال 78 تا الان پاسخ دهد، که معمولا بیشتر داوطلبان به سوالات آزمون سال 80 به این طرف پاسخ می دهند.
این تعداد سوال یعنی این که برای هر فصل هر درس حداکثر سه چهار سوال در تاریخ کنکور وجود دارد. خیلی نکات مهم نیز هستند که هنوز از آن ها سوالی طرح نشده است، ولی چه بسا طرح شود. تست های تالیفی مهم و کمیاب هستند. به ویژه در درس های اختصاصی با ضریب بالا واقعا نیاز به این تست ها بیشتر است.
- نقش مشاور در موفقیت در آزمون ارشد روانشناسی به چه نحو است؟
من احساس میکنم توانایی ام برای برنامه ریزی درسی زیاد است و به همین دلیل به مشاورها مراجعه نکردم. اما مسلما مراجعه به مشاور مفید خواهد بود. حداقل تاثیر مثبت مراجعه به مشاور این است که شخص مشاور تجربه کنکور را داشته است. در بعضی از اوقات این فرد بعد از کنکور متوجه برخی از اشتباهاتش شده است؛ که مثلا ای کاش من فلان درس را جور دیگری می خواندم. این ها تجربه هایی است که می تواند به کمک داوطلب ها بیاید.
گاهی اوقات ممکن است فردی مثل من، شانس بیاورد و بدون مشاور هم موفق شود، ولی این کار ریسک بزرگ است.
- کلاس های آمادگی کنکور را هم پیشنهاد میکنید؟
کلاس ها به طور کلی مفید است. برای بعضی از درس های روانشناسی ـ مانند آمار و زبان ـ که فهمیدنی تر هستند، اهمیتی بیشتری دارند. کلاس ها به درس هایی که حفظی تر هستند نیز می تواند کمک کند. به این صورت که نکات مهم در کلاس ها به صورت خلاصه ارائه می شود و در وقت افراد صرفه جویی می کند.
این کلاس ها به ویژه به کسانی کمک می کند که در خلاصه برداری مشکل دارند. عده ای هستند که خیلی مفصل خلاصه نویسی می کنند، چون نمی توانند نکات مهم را جدا کنند. کلاس به این افراد هم کمک زیادی می کند.
- در آزمون های آزمایشی هم شرکت کردید؟
بله و من پیشنهاد می کنم حتما داوطلب ها در آزمون آزمایشی مدرسان شریف شرکت کنند. به این دلیل که خیلی از نقاط ضعف در کنکور آزمایشی مشخص می شود. نمایان شدن ضعف ها به دو صورت خود را نان می دهند؛ یکی از طریق درصد ها و از طریق رتبه ها.
وقتی من می بینم که در درسی درصدم پایین است، متوجه می شوم که باید زمان بیشتری روی این درس بگذارم. از طریق رتبه ها نیز به عنوان مثال من در آزمون های آزمایشی مدرسان شریف، متوجه شدم با این که درصد درس علم النفس من خیلی خوب بود، ولی با این وجود رتبه ام 1000 می شد و این به رتبه کلیام ضربه میزد. این نشان می داد که باید روی این درس تمرکزی بیشتری داشته باشم.
- آزمونهای ارشد آزاد و سراسری این رشته تفاوتی هم دارند؟
این دو آزمون در خیلی از درس ها با هم مشترک هستند. کنکور آزاد درس روانشناسی شخصیت را اضافی دارد. این درس منابع خاص خود را دارد. همچنین نوع سوالات زبان در آزمون آزاد نیز نسبت به آزمون سراسری متفاوت است. یعنی در کنکور سراسری به صورت متن (passage) است ولی آزمون آزاد واژگان و اطلاعات عمومی و ... هم آزمون طرح میشود. غیر از این تفاوت زیادی با هم ندارد با این تفاوت که کمی سوالات آزمون آزاد راحت تر است.
- با چه متوسط درصدی می شود در دانشگاه های سراسری تهران پذیرفته شد؟
میانگین درصدهای من 75 بود. ولی معمولا در سال های قبل میانگین درصد ها حدود 70 درصد است. حتی گاهی اوقات رتبه یک حدود 68 درصد بوده است.
اگر درصد زبان داوطلب بالای 20 تا 30 باشد و میانگین بقیه دروس هم بالای 50 درصد باشد، در دانشگاه های تهران پذیرفته خواهند شد. اگر میانگین درصدها بالای 60 درصد باشد، احتمالا رتبهای زیر 15 کسب خواهند کرد.
- با چه رتبه ای احتمال قبولی در دانشگاههای تهران وجود دارد؟
با توجه این که شبانه دانشگاه های معروف هم خیلی زود پر می شود، فکر می کنم برای ورود به دوره روزانه دانشگاه های تهران، به رتبه زیر 60 تا 70 نیاز باشد. برای دوره شبانه هم احتمالا رتبه زیر 150 نیاز است.
- بهترین دانشگاه ها در این رشته کداماند؟
بهترین، یک واژه مبهم است و مشخص نیست از چه نظر مورد نظر است. رتبه های برتر این رشته معمولا روانشناسی بالینی دانشگاه تهران را انتخاب می کنند. بعد از آن هم روانشناسی عمومی دانشگاه تهران بیشترین طرفدار را دارد. ولی از لحاظ کیفیت آموزشی بخواهیم در نظر بگیریم، دانشگاه شهید بهشتی هم در این حوزه بسیار قوی است. در درجات بعدی هم معمولا دانشگاه علامه، تربیت مدرس و الزهرا(س) قرار دارند. در هیات علمی ها این دانشگاه ها دست کم چند فرد برجسته حضور دارند.
در شهرستان ها هم دانشگاه اصفهان به نسبت دانشگاه قویای به شمار می رود. به ویژه این که در حیطه روانسنجی فعال است که بیشتر دانشگاه های تهران هم آن را ندارند. دانشگاه شهید چمران و دانشگاه تبریز هم جزو دانشگاه های قوی به شمار می رود.
- بازار کار این رشته چگونه است؟
این رشته عملا بازارکار ندارد (باخنده). بیشتر به کارهای آکادمیک مربوط است. یعنی یا شما تدریس می کنید و یا به پژوهش مشغول شوید. درس های علوم پایه همین هستند.