پای درددل دانشجویان پزشکی در روز پزشک

در تقویم ایران اول شهریورماه، به پاس بزرگداشت ابوعلی سینا روز پزشک نامیده شده است، در واقع روز پزشک فرصتی برای سیاستگذاران و مدیران عرصه آموزش پزشکی و بهداشت و درمان کشور ایجاد می کند تا با همفکری و همراهی به دغدغه‌های پزشکان و دانشجویان پزشکی گوش دهند و با ایجاد سیاست‌ها و راهکارهای در جهت حل و رفع معضلات موجود در عرصه پزشکی به ویژه پزشکان و دانشجویان پزشکی ادا کنند.

وقتی از بیشتر دانشجویان پزشکی سوال می شود که چه شد که رشته پزشکی را انتخاب کردید، می گویند زمانی که بچه بودیم و از ما می پرسیدند که بزرگ شدی می خواهی چکاره شوی با کلی ذوق و شوق و قیافه گرفتن می گفتیم: دکتر. چقدر مادر و پدرها خوشحال بودند و می گفتند بچه ام خانم دکتر یا آقای دکتر آینده است. بعد از گذشت چند سال و گذراندن دوره دبستان، راهنمایی و اول دبیرستان با کلی هیجان رشته تجربی رو انتخاب می کنی و درس خواندن را با تلاش جدی و همت بلند ادامه می دهی و در کنکور شرکت می کنی. روزی که نتیجه ی کنکور اعلام می شود و به قول معروف شاخ غول رو می شکنی و می شوی جزو دکتر های آینده با خودت می گویی که چه روزهای خوبی در انتظار است. روزهایی که جدا از خیلی آدمهای عادی می توانی به نجات جان یک نفر کمک کنی و کنار دعاهای خیر مردم یک زندگی راحت با درامد بالا داشته باشی. اما بعد از قبولی در دانشگاه و گذراندن چند ترم از تحصیل خود از انتخاب این رشته احساس نارضایتی می کنی و معتقدی وقتی وارد دانشگاه می شوی انتظاراتی از آموزش پزشکی و آینده شغلی خود در ذهن داشتی که با شرایط امروز جامعه هیچ تناسبی ندارد.

خبرنگار ایسنا منطقه علوم پزشکی تهران به مناسبت روز پزشک گفت‌وگویی با چند تن از دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران انجام داد که در این گفت و گو عمده مسائل و دغدغه‌های آنها مطرح شده است.

سیاست های نظام سلامت ثبات مشخصی در خصوص پزشکان عمومی ندارد
محمد لسان‌پزشکی دانشجوی ترم آخر رشته پزشکی در گفت و گو با خبرنگار ایسنا منطقه علوم پزشکی تهران گرایش بیش از حد دانشگاه علوم پزشکی تهران به تربیت نیروی متخصص و فوق تخصص را یکی از مشکلات آموزش پزشکی در دوره عمومی عنوان می کند و می گوید: این امر موجب شده تا این دانشگاه از آموزش پزشکی عمومی غافل بماند به طوری که در بیمارستان های آموزشی این دانشگاه ها دانشجوی پزشکی عمومی فضایی برای کسب مهارت عمومی ندارد و به دلیل همین ضعف موجود در برنامه آموزشی پس از سال ها با تعداد زیادی پزشک عمومی مواجه هستیم که با وجود همه ضعف ها فارغ التحصیل شده و در عین حال کاری برای آنها وجود ندارد.

وی با تاکید به اینکه نسبت به آینده شغلی خود نگران هستم افزود: در حال حاضر ادامه تحصیل در مقطع تخصص دغدغه اصلی من است چرا که جایگاه اجتماعی و درآمد یک پزشک عمومی در جامعه رضایت بخش نیست و به نظر می رسد که سیاست های نظام سلامت ثبات مشخصی در مورد پزشکان عمومی را ندارد. یک روز طرح پزشک خانواده را مطرح می کنند، روز دیگر می گویند اعتبارات لازم را ندارند و این عدم ثبات و نبود سیاست مدون، مسلما بر آینده شغلی این قشر تاثیرات منفی دارد.

این دانشجوی ترم آخر دانشگاه علوم پزشکی تهران در ادامه تبعیض تحصیلی بر حسب جنسیت در دوره تخصص را مهمترین ضعف قوانین آموزشی در کشور دانست و گفت: تجربه ای که در بخش های مختلف بیمارستان های آموزشی داشته ام، در هر بخشی که از هر دو جنس در آن حضور فعال داشتند به لحاظ روانی نیز بخش با ثبات تری بود. چیزی که در بخش های ارتوپدی (به علت مرد بودن همه) و زنان( به علت زن بودن) کمتر دیده می شود.

لسان پزشکی با بیان اینکه در سیاستگذاری های مربوط به حوزه ی پزشکی ثبات کمتری دیده نمی شود اظهار کرد: افزایش نسبی پذیرش پولی دانشجویان در دانشگاه های دولتی برای رشته های علوم پزشکی در کنکور سراسری 1393 و کاهش کل ظرفیت از نظر عدالت آموزش ایراد دارد البته با این سیستم آموزشی در کشور تنها مسائل تئوری سنجیده می شود بدون اینکه قدرت تحلیل و مهارت های پزشکی را ارزیابی کنند. این افراد می توانند دوره 7 ساله پزشکی را طی کنند اما در نهایت این مساله به ضرر نظام سلامت است چرا که عده ای که سواد کمتر و پول بیشتری دارند پزشک می شوند .

افزایش پذیرش دستیاران مناطق محروم کمکی به مشکلات ساکنان آن مناطق نخواهد کرد
وی در ادامه به سهمیه مناطق محروم در آزمون دستیاری به صورت غیر مازاد اشاره کرد و افزود: افزایش پذیرش دستیاران مناطق محروم در بیمارستان های تهران و دیگر شهرهای بزرگ، آن هم به صورت غیر مازاد، کمکی به مشکلات عدیده بهداشتی ساکنان مناطق محروم نخواهد کرد بلکه باید ریشه یابی شود که چرا همه علاقه دارند در تهران و شهرهای بزرگ طبابت کنند؟ شخصی را می شناسم که متخصص اورولوژی است. در یکی از شهرستان های دور از مرکز استان هم هست. می گفت که مردم ترجیح می دهند بروند مرکز استان پیش پزشک نه در آن شهرستان، و یا در مرکز استانی که امکانات و تجهیزات کامل برای درمان وجود دارد ترجیح می دهند برای درمان به تهران بیایند.

این دانشجوی ترم آخر دانشگاه علوم پزشکی تهران تمرکز زدایی از کلان شهرها را بهترین راهکار در جذب نیروی متخصص در مناطق محروم دانست و یادآور شد: مجبور کردن یک پزشک قلب و فرستادن آن به شهرستانی محروم، جایی که هیچ امکاناتی ندارد و مردم نیز اعتمادی ندارند، اصلا راه حل مناسبی نیست.

سیستم آموزشی باید آموزش محور باشد نه نمره محور
حامد چراغعلی دانشجوی سال چهارم رشته پزشکی با بیان اینکه قبولی در دانشگاه علوم پزشکی تهران چیزی جز بی انگیزگی برایم به همراه نداشته است افزود: اشکالات عمده آموزشی، عدم پیروی از قانونی مشخص، قابل پیش بینی نبودن اتفاقات پیش رو در دانشگاه، وجود رابطه بالا پایینی اساتید و دانشجویان که موجب دور شدن اساتید از دانشجویان می شود و بسیاری اشکالات موجود دیگر باعث شده که اکثریت دانشجویان به دنبال راهی برای رهایی خود از این وضعیت باشند که موجب می شود یکی از دغدغه های اصلی ایشان خروج از کشور و ادامه تحصیل در دانشگاه های خارجی باشد.

وی با اشاره به اینکه سیستم آموزشی نمره محور (به جای آموزش محور) برای عمده دانشجویان دغدغه ای جز پاس کردن امتحانات باقی نگذاشته است گفت: متاسفانه پژوهش تنها به اساتیدی خاص و وجود برخی ساز و کارهای رابطه محور (به جای ضابطه محور) داده می شود و انگیزه پژوهش در بسیاری از دانشجویان را از بین برده است. همچنین کمرنگ شدن اخلاق بین دانشجویان و اساتید باعث شده که بحث آموزش و درمان به شدت تحت تاثیر قرار بگیرند.

چراغعلی در ادامه به سیاست های اخیر وزارت بهداشت مبنی بر افزایش سهمیه مناطق محروم در آزمون دستیاری به صورت غیر مازاد و همچنین افزایش نسبی پذیرش پولی دانشجویان در دانشگاه های دولتی برای رشته های علوم پزشکی در کنکور سراسری 1393 و کاهش کل ظرفیت انتقاد کرد و افزود: پروژه اصلی که عدالت در حوزه سلامت است، بالذات امری نیک و قابل تقدیر است. اما باید توجه داشت شانس قبولی ۵۰ درصدی برای دانشجویان بدون سهمیه موجب افت سطح علمی و افزایش تمایل به خروج از کشور خواهد شد.

وی ادامه داد: تحصیل دانشجویانی با رتبه های علمی پایین در این رشته به ویژه در دوره رزیدنتی موجب ضرر به خود مردم می شود. هر چند تعطیلی پردیس های کیش و قشم کاری هوشمندانه بود، اما نباید کسی که با تلاشش به مرتبه ای رسیده با کسی که بدون تلاش و با صرف پول به این رشته رسیده، یکسان انگاشته شوند. اینگونه تصمیمات از جمله نمونه های بی ثباتی سیستم بهداشت، درمان و آموزش کشور است که در جای خود لطمات بسیار جبران ناپذیری به این جامعه وارد می کند.

هیچ قانون مدونی برای تعیین شرح وظایف انترن ها وجود ندارد
شقایق نیک پور دانشجوی سال پنجم رشته پزشکی از مشکلات خود در دوره اینترنی می گوید: وظایف انترن ها تعریف نشده است، هیچ قانون مدونی برای تعیین شرح وظایف انترن ها وجود ندارد و با شرایط کنونی دوره ی یک سال و نیمه انترنی به دوره ی بیگاری برای دانشجویان تبدیل شده است که در آن صرفاً مجموعه ای از مهارت های ابتدایی و غیر علمی به دانشجویان آموخته می شود.

وی در ادامه از شکاف بین آموزش عملی و تئوریک اساتید انتقاد کرد و گفت: بر اساس قانون، اساتید دانشگاه‌ها باید بطور تمام وقت زمان خود را در دانشگاهها و بیمارستان سپری کنند اما به دلایلی این قانون بسیار ضعیف اجرا می شوند و اساتید به دلایلی از جمله مسائل مالی، انگیزه و وقت کافی جهت ارائه آموزش به دانشجویان بخصوص در دوران عملی، قرار نمی دهند.

نیک پور با بیان این مطلب که دانشگاه های علوم پزشکی کشور از نظر آموزش و پژوهش کیفیت خوبی ندارد اظهار کرد: یکی از دلایلی که اساتید وقت کافی را صرف آموزش دانشجویان قرار نمی دهند این است که در سال های اخیر دانشگاهها ارتقای اعضای هیات علمی را براساس فعالیت های پژوهشی و تحقیقی قرار داده است برای همین آنها با قربانی کردن آموزش بر تحقیق، وقت کافی برای آموزش دانشجویان صرف نمی کنند.

این دانشجوی سال پنجم دانشگاه علوم پزشکی تهران در خصوص شرایط کاری پزشکان عمومی در کشور گفت: بیشتر دانشجویان رشته پزشکی اصلا به پزشکی عمومی فکر نمی کنند و تصمیم دارند بعد از اتمام دوره پزشکی عمومی در آزمون دستیاری شرکت و تخصص خود را در یکی از رشته های پزشکی بگیرند تا بتوانند منبع درآمد خوبی داشته باشند البته کم نیست دانشجویانی هم که بعد از چند سال تحصیل، این رشته را رها و و به شغل های غیر مرتبط روی آورند.

این دانشجوی سال پنجم دانشگاه علوم پزشکی تهران در خصوص عملکرد وزارت بهداشت در حوزه آموزش پزشکی گفت: تصویب اخیر افزایش نسبی پذیرش پولی دانشجویان در دانشگاه های دولتی برای رشته های علوم پزشکی در کنکور سراسری امسال و کاهش کل ظرفیت عملا دانش آموزان مستعد مستضعفی که توانایی پرداخت هزینه هایی چنین کلان ندارند، را از تحصیلی که مستحق آنند محروم می‌کند و این به ضرر مردم است و همچنین تاثیر منفی در سلامت کشور دارد.

طرح تحول نظام سلامت فشار بیشتری را بر دوش رزیدنت ها وارد می کند
سیامک کشوری دانشجوی سال دوم رزیدنتی داخلی دانشگاه علوم پزشکی تهران به مشکلات خود در دوره رزیدنتی اشاره کرد و افزود: رزیدنت ها بخاطر چهارچوب های قانونی که وجود دارد، باید دستور العمل ها را رعایت کنند بدون اینکه هیچ توجهی به اتلاف انرژی و بازده کار دستیاران شود.

وی ادامه داد: از لحاظ قانونی رزیدنت ها مجاز نیستند در محیط بیرون کار کنند ولی با این وجود مشکلات مالی آنها آنقدر زیاد است که بعید نیست بیشتر آنها با غیبت در کلاس ها و کشیک های شبانه خود، در بیرون از محیط های آموزشی به کار مشغول باشند.

دکتر کشوری با تاکید بر اینکه باید درآمد و امکانات رزیدنت ها در بیمارستانها مناسب باشد افزود: از یک طرف اساتید می گویند باید در بیمارستان حضور داشته باشید تا درس را یاد بگیرید و از طرف دیگر بیمارستان و گروه آموزشی به دنبال درآمدزایی هستند و فقط برخی اساتید در این مورد استثناء هستند با این وجود عملا به نتیجه ای می رسیم که رزیدنت ها در کارهایشان آموزش لازم را کسب نمی کنند.

این دانشجوی سال دوم رزیدنت دانشگاه علوم پزشکی تهران ادامه داد: رزیدنت ها باید قدم به قدم و تحت نظر استاد مربوطه مراحل آموزشی را طی کنند، این در حالی است که اگر برای بیمار اتفاقی بیفتد استاد به هیچ عنوان خود را مسوول نمی داند.

وی بیان کرد: از یک رزیدنت انتظار می رود هم درس بخواند و هم همگام با مقاله های روز دنیا، اطلاعات خود را به روز کند، اما این در حالی است که به علت شرایط سیاسی و اقتصادی موجود، دسترسی رزیدنت ها و حتی اعضای هیات علمی به بسیاری از ژورنال های خارجی محدود است و گاهی پیش می آید که برای دسترسی به چند مقاله ضروری، رزیدنت یا استاد مجبور می شوند مسیرهایی را طی کنند که به طور معمول در سایر کشورها، با دو کلیک و بدون هزینه به دست می آید.

این دانشجوی رزیدنت سال دوم داخلی در ادامه به طرح تحول نظام سلامت اشاره کرد و افزود: اجرای طرح تحول نظام سلامت فشار بیشتری را بر دوش پرستاران و رزیدنت ها وارد می کند و این در حالی است که حق الزحمه چندانی نمی گیرند.

وی بیان کرد: در حال حاضر بیمه های ما صرفا بیمه های درمانی ورشکسته هستند و مدیریت اقتصادی ندارند و پزشک و بیمار هیچ سودی از این بیمه عایدش نمی شود صرفا صندوق هایی هستند که از دولت پول می گیرند و پول تقسیم می کنند. در این شرایط منابعی که باید در جهت بقای بیمه ها باشد صرف حقوق پرسنل و هزینه مخارجی می شود که در حوزه درمان و بیمه های درمانی نیست و حیف و میل می شود که امیدوارم در دولت تدبیر و امید برای آن چاره ای اندیشه شود.